تصاویر/ جمجمه ببرهای نگون‌بخت در باغ وحش مشهد پیدا شد!
ناگوارترین اخبار مرتبط با ببر در جهان، به ایران مربوط می‌شود: خبر کشف پوست و جمجمه ببرهای نگون‌بخت باغ وحش مشهد از یک سو و خبر تلاش مجدد برای تکرار پروژه شوم و شکست‌خورده احیای نسل ببر و شیر در کشور.
به گزارش وقت صبح، روز جهانی ببر در حالی از راه رسید که ناگوارترین اخبار مرتبط با ببر در سراسر جهان، به ایران مربوط می‌شود. مرگ ابهام‌آلود چند ببر بنگال طی ماه‌های اخیر در باغ وحش مشهد، از هفته گذشته به یکی از خبرهای پرحاشیه محیط زیست تبدیل شده.
خبری که ابتدا از سوی مسئولان محیط زیست تکذیب شد و حالا با ورود دادستانی مشهد و کشف تخته‌های پوست و جمجمه‌های ببرهای نگون‌بخت این باغ وحش، چاره‌ای به جز تایید آن برای مسئولان محیط زیست باقی نمانده.
کشف ۷ تخته پوست
قاضی محمد بخشی‌محبی، معاون دادستان مشهد در این باره گفت: پس از کشف ۷ تخته پوست ببر در باغ‌وحش وکیل‌آباد مشهد، روز گذشته کارشناسان خبرهای را برای بازرسی به باغ‌وحش مشهد اعزام کردیم و در بازرسی‌ها از داخل یکی از انبارها دو تخته دیگر از پوست یوزپلنگ کشف شد.
همچنین ۴ جمجمه ببر در آن باغ‌وحش کشف شد که طبق گزارش کارشناسان بعضی از این جمجمه‌ها تازه هستند و حشرات همچنان در اطراف آن‌ها بوده و دندان‌های نیش آن‌ها به‌گونه‌ای است که نشان می‌دهد سن ببرها جوان بوده است.
کارشناسان دامپزشکی نیز به محل اعزام شدند و در گزارش آن‌ها آمده که شرایط بهداشتی برای نگهداری حیوانات در آن باغ‌وحش مناسب نیست و حتی داروهایی که چندین سال قبل تاریخ آن‌ها منقضی شده نیز از این باغ وحش کشف شد.
تعدادی داروی تاریخ مصرف گذشته در این بازدید کشف شد و کمبود داروی بی‌حسی و بیهوشی در آنجا مشهود بود؛ اگر اتفاقی مانند عفونت دم ببر بیفتد و ببر تلف شود؛ یکی از علل همین فقدان تجهیزات لازم است.
فقدات تاسیسات و دستگاه‌هایی برای استریل‌کردن لوازم جراحی نیز در این بازدید مشهود بود و مشکلات بهداشتی مانند این وجود داشته است.
پیش از اظهارات امروز معاون دادستان مشهد اما روز گذشته، پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، با انتشار اظهارات ضد و نقیض یکی از مدیران ستادی محیط زیست، ابتدا به مرگ یک ببر در سال ۹۷ و مرگ هفت ببر در سال ۹۶، یعنی مجموعا ۸ ببر طی سال گذشته معترف شد و سپس در پایان، مرگ هشت ببر را تکذیب کرد.
واکنش رییس سازمان حفاظت محیط زیست
این اظهارات متناقض که شگفتی مخاطبان را به همراه داشت اما تنها واکنش سازمان حفاظت محیط زیست نسبت به خبر مرگ ببرهای باغ وحش مشهد نبود:
عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، یک روز پس از انتشار این خبر در خبرگزاری تسنیم، در مراسم روز ملی محیط‌بان، ضمن تکذیب خبر مگر ببرهای باغ وحش مشهد، خبرگزاری تسنیم را به دلیل انتشار این خبر، به خبرسازی و دشمنی با منافع ملی متهم کرد و گفت:
دیروز خبرگزاری تسنیم گزارش داده که در باغ وحش مشهد ۸ ببر را سربریده‌اند و پوست آن‌ها را فروخته‌اند. تعجب کردم مگر در باغ وحش چقدر ببر هست که ۸ تای آن‌ها را بکشند و قربانی کنند؟
با این کار می‌خواستند روز محیط بان را تحت تأثیر قرار دهند. فقط دو ببر در خرداد ماه در باغ‌وحش مشهد با هم درگیر شدند که یکی از آن‌ها فوت کرده است.
این خبرسازی‌ها برای تخطئه محیط‌زیست کشور است که در راستای منافع ملی کشور می‌خواهد حرکت کند. عده‌ای مخالف منافع ملی کشور هستند.
عده‌ای دشمنی با منافع ملی کشور دارند. وقتی اسم منافع ملی به زبان می‌آید عده‌ای داعشی مریض می‌شوند.
این جملات، نشان از آن داشت که آقای رئیس، حتی با نحوه معدوم‌سازی وحوش هم آشنایی نداشته و تصور می‌کند ببرها را هم مانند گاو و گوسفند، سرمی‌برند و به گفته ایشان قربانی می‌کنند.
این بیگانگی با ابتدایی‌ترین اطلاعات مرتبط با حیوانات وحشی، در اظهاراتی که مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی روز گذشته در تکذیب خبر مرگ ببرهای باغ وحش مشهد منتشر کرد هم به نمایش گذاشته شد:
عمر متوسط حیوانات
در حالی که شاید یک فرد عامی جامعه هم به خوبی بداند که عمرمتوسط حیوانات در اسارت، به دلیل برخورداری از خدمات دامپزشکی و همچنین‌عدم وجود مخاطرات طبیعی مانند گرسنگی، تشنگی و درگیری‌های مرگبار بیشتر از عمر متوسط آن‌ها در طبیعت برآورد می‌شود، تورج همتی، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی، در استدلالی معکوس می‌گوید:
علت تلف شدن توله ببر با توجه به اینکه این اتفاق درطبیعت هم درحال وقوع است، موضوع عجیبی نیست ضمن اینکه ماندگاری توله‌ها دراسارت با زیستگاه طبیعی آن‌ها قابل مقایسه نیست، چون تنش‌های ایجاد شده درفضاهای محدود نگهداری حتی درزاد آوری آن‌ها نیز تأثیر گذار است.
علت مرگ دیگر ببرها هم طبیعی و ناشی از درگیری درون قفسی است که منجر به ضرب و جرح شده و چون آنتی بیوتیک تراپی‌های تجویزی پاسخگو نبوده‌اند، بدین ترتیب این تعداد ببر در فصل جفتگیری تلف شده‌اند.
اینکه آقای مدیرکل چه تصویری از باغ وحش در ذهن دارد که «درگیری درون‌قفسی»، ضرب‌وجرح و در پی آن مرگ تعدادی ببر بنگال، کاملا طبیعی است، سوالی است که شاید به این سادگی‌ها نتوان پاسخی برای آن یافت اما هرچه که هست، نشان از ناآشنایی وی با ضوابط تعیین شده از سوی سازمان حفاظت محیط زیست برای مدیریت باغ وحش‌ها دارد.
ضوابطی که در آن، مساحت لازم برای نگهداری از هر گربه‌سان بزرگ، دستکم ۱۵۰ متر مربع تعیین شده. شرایطی که اگر در باغ وحش مشهد رعایت شده بود، درگیری‌های درون‌قفسی مرگبار هم به وقوع نمی‌پیوست.
البته اگر بپذیریم که علت مرگ ببرها حقیقتا درگیری درون‌قفسی بوده است.
سرنوشت تلخ ببرها
سرنوشت تلخ ببرهای باغ وحش مشهد اما پایان اخبار ناراحت‌کننده مرتبط با روز جهانی ببر در ایران نیست. به مناسبت روز جهانی ببر، ساعاتی پیش، مجید خرازیان مقدم، مدیرکل دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست خبر از رای‌زنی برای اجرای طرحی داد که قطعا سرنوشتی شوم را برای تعدادی ببر و شیر که در آینده به کشور وارد خواهند شد رقم می‌زند:
طرح مطالعات امکان‌سنجی احیای دو گونه گربه سان منقرض شده شیر ایرانی و ببر خزری.
این طرح، سال‌ها پیش، توسط هوشنگ ضیایی، کارشناس ارشد دامپروری، به سازمان حفاظت محیط زیست ارائه شد و به ورود نافرجام دو ببر سیبریایی به کشور انجامید.
ببرهایی که قرار بود نسل ببر مازندران را در میانکاله احیا کنند، اما یکی از آن‌ها در روزهای نخست ورود به کشور تلف شد و دیگری به مدت ۵ سال به دلیل احتمال ابتلا به ویروس مشمشه در قرنطینه‌ای روزگار گذراند.
ضیایی که به گفته خودش، سال‌هاست رویای احیای ببر و شیر را در سر می‌پروراند حالا دوباره، طرح احیای این دو گربه‌سان منقرض‌شده ایران را روی میز مسئولان محیط زیست گذاشته است.
طرحی که بارها از سوی متخصصان و کارشناسان حوزه حیات وحش مورد انتقاد قرار گرفته با این توجیه که از بین رفتن شرایط لازم در زیستگاه‌های کشور برای بقای این دو گونه به انقراضشان منجر شده بنابراین با وارد کردن زیرگونه‌هایی مشابه یعنی ببر سیبریایی و شیر هندی به زیستگاه‌های تخریب‌شده کشور، نمی‌توان نسل ببر مازندران و شیر ایرانی را احیا کرد.
این انتقادات اما خریدار چندانی در میان مسئولان محیط زیست ندارد. مسئولان این سازمان به ویژه طی ماه‌های گذشته، به طرح‌های تکثیر وحوش علاقه بسیاری نشان می‌دهند.
طرح‌هایی که لازمه آن اعتباری هنگفت است که به لطف پل ارتباطی قدرتمندی که از سال گذشته سازمان حفاظت محیط زیست را به سازمان برنامه و بودجه، پیوند داده، تامین خواهد شد.
