چند سالی است که «سفر اقساطی» از یک گزینه کمتر شناخته‌شده، به یکی از راهکارهای مهم و پرتقاضا در صنعت گردشگری ایران بدل شده است. این تغییر، پاسخی مستقیم به فشارهای اقتصادی و تورم مزمنی است که سال‌ها بر زندگی خانوارهای ایرانی سایه افکنده است. اگرچه فشارهای اقتصادی قدرت خرید بسیاری از خانواده‌ها را کاهش داده، اما میل و علاقه به سفر همچنان در سبک زندگی مردم حضوری پررنگ دارد.
در این شرایط، سفرهای اقساطی به‌عنوان راهکاری هوشمندانه و در دسترس، به شدت مورد توجه قرار گرفته‌اند و توانسته‌اند فرصتی جدید برای تجربه سفر فراهم کنند.
نگاهی تاریخی و فرهنگی به سفر در ایران
سفر همواره بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ ایرانی بوده است. تا همین یک دهه پیش، بیشتر خانواده‌ها حداقل یک یا دو بار در سال، به‌ویژه در نوروز یا تابستان، به سفر می‌رفتند. اما در سال‌های اخیر با کاهش قدرت خرید و جهش هزینه‌ها، سفر به تصمیمی حسابگرانه و گاه غیرممکن بدل شد.
طبق برآوردها، در سال ۱۴۰۳ «خط فقر سفر» حدود ۱۵ تا ۱۶ میلیون تومان تعیین شده و تنها یک‌چهارم خانوارها توان سفر داشته‌اند. همین موضوع باعث کاهش ۵۰ تا ۶۰ درصدی سفرها در نوروز ۱۴۰۴ شد. در نتیجه، سبک سفر ایرانیان هم تغییر کرد: سفرهای لوکس جای خود را به گزینه‌های ارزان‌تر مانند قطار یا اقامتگاه‌های اقتصادی داد.
این شرایط تناقضی آشکار را نمایان ساخت: در حالی که سفر برای سلامت روانی و اجتماعی ضروری است، در عمل به یک کالای لوکس بدل شده. همین تناقض، زمینه‌ساز پیدایش راهکارهای مالی جدیدی شد که سفرهای اقساطی مهم‌ترین نمونه آن هستند. در واقع، این پدیده بخشی از روند گسترده‌تر «زندگی اقساطی» در ایران است.
رشد سفرهای اقساطی در ایران؛ پاسخی به فشارهای روانی روزمره
از سوی دیگر، اهمیت سفر تنها در جنبه سرگرمی یا تفریحی آن خلاصه نمی‌شود. سفر نقشی جدی در سلامت روان دارد و فرصتی برای فاصله گرفتن از فشارهای روزمره، استرس‌های شغلی و مشکلات اقتصادی فراهم می‌آورد. به‌خصوص پس از تجربه شرایط دشواری مانند جنگ یا بحران‌های اجتماعی و اقتصادی، سفر می‌تواند عاملی مؤثر در بازسازی روحیه و ایجاد امید دوباره در زندگی باشد. این جنبه درمانی سفر باعث می‌شود خانواده‌ها حتی در سخت‌ترین شرایط هم به دنبال راهی برای تحقق آن باشند و همین مسئله است که سفر اقساطی را به یک گزینه مهم و ضروری بدل کرده است.
در نتیجه، افزایش تمایل به سفرهای اقساطی نه تنها یک انتخاب اقتصادی، بلکه نوعی سرمایه‌گذاری برای حفظ کیفیت زندگی و سلامت روحی محسوب می‌شود. سفر برای بسیاری از ایرانی‌ها دیگر یک گزینه لوکس نیست، بلکه ضرورتی برای بقا در شرایط دشوار به شمار می‌آید. همین نگاه باعث شده است که بازار سفرهای اقساطی رونق پیدا کند و آژانس‌ها و شرکت‌های گردشگری نیز با ارائه بسته‌های متنوع‌تر، بتوانند پاسخگوی این نیاز مهم جامعه باشند. به عبارت دیگر، نوآوری مالی و گردشگری دست به دست هم داده‌اند تا فرهنگ سفر همچنان زنده بماند.
راه حل الی گشت برای بحران صنعت گردشگری ایران
در این میان، الی گشت به‌عنوان یکی از پیشگامان صنعت گردشگری در ایران، توانسته پاسخی عملی به این نیاز مهم بدهد. این آژانس با همکاری چندین استارتاپ فعال در حوزه خدمات اقساطی، تمامی محصولات خود از جمله بلیط هواپیما، هتل، قطار و انواع تورهای داخلی و خارجی را به‌صورت اقساطی ارائه می‌دهد. این ابتکار نه تنها مانع حذف سفر از سبد زندگی خانواده‌ها شده، بلکه به آن‌ها امکان داده با خیال راحت‌تر و برنامه‌ریزی مالی دقیق‌تر، سفرهای خود را تجربه کنند.
نکته قابل توجه این است که استقبال بسیار خوبی از این طرح در میان مسافران صورت گرفته است. بسیاری از مشتریان الی گشت، سفر اقساطی را راهی برای حفظ تعادل میان نیازهای روزمره و لذت سفر می‌دانند. این تجربه موفق نشان می‌دهد که ترکیب خدمات گردشگری با نوآوری‌های مالی می‌تواند مسیری تازه برای رشد صنعت سفر در ایران ایجاد کند و الگویی باشد برای سایر کسب‌وکارها.
سازوکار مالی سفرهای اقساطی: دو مدل اصلی
سفر اقساطی به زبان ساده یعنی پرداخت هزینه سفر به‌جای یکجا، در چند قسط طی یک دوره مشخص. این روش علاوه بر جذب مشتریان جدید، به گردشگری نیز جان تازه‌ای بخشیده است. در ایران، دو مدل اصلی برای این خدمات وجود دارد:
۱. مدل آژانس‌محور (سنتی):
برخی آژانس‌ها، سفرهای اقساطی را با پیش‌پرداخت ۲۰ تا ۵۰ درصدی و ارائه چک‌های صیادی (۲ تا ۱۲ ماهه) عرضه می‌کنند. کارمزد ماهانه معمولاً ۴ تا ۵ درصد است و سقف اعتبار به ۱۰۰ میلیون تومان هم می‌رسد.
۲. مدل فین‌تک (BNPL):
پلتفرم‌هایی مانند الی گشت خدمات «الان بخر، بعداً پرداخت کن» را ارائه می‌دهند. این مدل آنلاین، ساده‌تر و بدون نیاز به ضامن یا چک عمل می‌کند و کارمزد آن معمولاً کمتر است.
مقایسه این دو مدل نشان می‌دهد بازار بر اساس نیاز و توان مالی مخاطبان، بخش‌بندی هوشمندانه‌ای پیدا کرده است؛ از سفرهای لوکس خارجی تا تورهای کوتاه و اقتصادی داخلی.
پیامدهای فرهنگی و اجتماعی سفر قسطی
تأثیر سفرهای اقساطی فراتر از مسائل مالی است و تغییراتی اساسی در نگاه ایرانیان به سفر ایجاد کرده است:
- فراگیر شدن سفر: این امکان حالا در دسترس جوانان، کارمندان و خانواده‌هایی است که پیش‌تر توان پرداخت نقدی نداشتند.
- سرمایه‌گذاری در تجربه: مردم به جای انتخاب صرفاً ارزان‌ترین گزینه، به سمت سفرهای باکیفیت‌تر می‌روند و سفر را نوعی سرمایه‌گذاری بر تجربه و خاطره می‌بینند.
- کاهش فشار روانی: تقسیم هزینه‌ها و پرداخت پس از سفر، استرس مالی را کم کرده و به خانواده‌ها فرصت لذت بردن از سفر بدون نگرانی مالی را می‌دهد.
تجربه ثابت شده: میل بیشتر طبقه متوسط به سفر اقساطی
تجربه نشان داده است که گروه درآمد متوسط جامعه بیشترین تمایل را به خرید اقساطی خدمات مسافرتی دارند. به همین دلیل، بیشترین استقبال و فروش نیز مربوط به محصولات سفرهای داخلی است؛ چرا که هم از نظر هزینه مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند و هم برای خانواده‌ها دسترس‌پذیرتر. سفرهای داخلی به شهرهای تاریخی، جاذبه‌های طبیعی و مقاصد زیارتی در ایران با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شده و سهم عمده‌ای از فروش را به خود اختصاص داده‌اند. این امر نشان می‌دهد که سفر اقساطی نه تنها یک امکان مالی است، بلکه پلی است میان رؤیاهای سفر و واقعیت اقتصادی جامعه امروز.
به این ترتیب، الی گشت نه تنها در زمینه ارائه خدمات کامل گردشگری پیشرو است، بلکه با ارائه راهکارهای نوین مانند فروش اقساطی، به دغدغه‌های واقعی مشتریان پاسخ داده و نقش مهمی در تداوم فرهنگ سفر در جامعه ایرانی ایفا می‌کند. سفر اقساطی ثابت کرده است که حتی در شرایط دشوار اقتصادی هم می‌توان از فرصت کشف، تجربه و آرامش بهره‌مند شد و این دقیقاً همان چیزی است که فرهنگ سفر ایرانی‌ها را زنده نگه می‌دارد.
