به گزارش وقت صبح، تیمره منطقه‌ای باستانی و صخره‌ای در شهرستان خمین است که ۲۱ هزار سنگ نگاره را همراه با اسرار شگفت‌انگیزی در دل خود جای داده است.
بزرگ‌ترین تابلوی سنگی کشور در منطقه تیمره به مساحت ۴۰ هزار متر مربع به تصویر کشیده شده که به کتیبه بزرگ معروف است. در این تابلوی سنگی بیش از ۱۵۰نقش یک جا جمع شده است که رازگشایی از این سنگ نگاره به تنهایی سال‌ها کار پژوهشی در سطح بین المللی نیاز دارد.
کهن‌ترین خط کشف شده در ایران نیز متعلق به سنگ نگاره‌های تیمره خمین است و همچنین یک سوم الگوی کتیبه‌های خطی و تصویری موجود در باغ کتیبه‌های کاخ نیاوران، متعلق به تیمره است.
چندی پیش طی بررسی‌های کارشناسان در منطقه تیمره خمین، سنگ نگاره‌هایی کشف شد که مشابهت زیادی به نقش زیگورات‌ها در جهان دارد.
کشف نشانه‌ها
کشف این نشانه‌ها و قدمت بالای آن‌ها در مقایسه با سنگ نگاره‌های مربوط به معابد نیایشی جهان در کشورهای دیگر، این تفکر را برمی انگیزد که ساختار معابد نیایشی جهان نیز ابتدا از این منطقه سرچشمه گرفته است.
اینکه در جهان باستان و زندگی ابتدایی چگونه مفاهیم و باورها در مناطق مختلف منتشر می‌شده خود سوالی است که هنوز بی‌جواب مانده است و همین سوال‌ها مسافران و گردشگران علاقمند را طی سال‌های اخیر به دیدار سنگ نگاره‌های پر رمز و راز تیمره خمین کشانده است.
آوازهای گذشتگان را در دل سنگ نگاره‌های تیمره می‌توان شنید و رد پای نیاکانی را که روزگاری در تلاش برای زندگی بودند را دید. تیمره جلوه بروز نخستین خطوط نوشتاری بشر است و تاکنون بیش از ۲۱ هزار سنگ نگاره با ۴۰ هزار سال قدمت در این منطقه کشف شده است.
گستردگی و فراوانی سنگ‌نگاره‌ها، تنوع تکنیک‌های حکاکی، قدمت آن‌ها و… باعث شده تا یکی از گسترده‌ترین نقوش صخره‌ای ایران در این منطقه قرارگیرد.
هنرهای صخره‌ای یا سنگ نگاره‌های خمین از کهن‌ترین ادوار گذشته به شمار می‌آیند که در هیچ جای دنیا بدیلی برایش متصور نیست و به تعبیری مادر تاریخ، هنر، زبان، خط، اسطوره‌ها و فرهنگ ها، این سنگ نگاره‌ها هستند.
آن زمان که خط و نگارشی وجود نداشته و آدمی مجبور بوده، مجموعه اطلاعات معیشتی و شکار، حفاظت، و اعلام خطر، آیین و رسومات و شیوه زندگی را از طریق نقش و نگاره‌ها به دیگران منتقل کند، این سنگ نگاره‌های منحصر به فرد به وجود آمد.
عمده نگاره‌های این منطقه مربوط به جانوران بویژه بز کوهی و شکار آنان توسط انسان است و ابزار اصلی شکار انسان تیر و کمان و نیزه بوده است.
طرح‌ها و نقاشی‌های ابتدایی و جالبی در این منطقه وجود دارد که حکایت انسان‌های اولیه و عصر حجر را برای انسان‌های عصر فناوری بازگو می‌کند، صخره‌هایی که در زیباترین فصل خدادادی جلوه‌ای دیگر یافته و در میان باد و باران در انتظار مسافران نوروزی و علاقمندان به جاذبه‌های پر رمز و راز باستانی است.
کهن‌ترین نشانه تمدن بشری در تیمره خمین
تیمره منطقه‌ای در نزدیکی خمین و از سرچشمه‌های رود اناربار است و قدیمی‌ترین نشانه‌های تمدن بشری در این مکان، در منطقه مابین محلات، خمین و گلپایگان در قیدو و مزاین قرار کشف شده است.
آن زمان که خط و نگارشی وجود نداشته و آدمی مجبور بوده، مجموعه اطلاعات معیشتی و شکار، حفاظت، و اعلام خطر، آیین و رسومات و شیوه زندگی را از طریق نقش و نگاره‌ها به دیگران منتقل کند، این سنگ نگاره‌های منحصر به فرد به وجود آمد.
یکی از مهمترین و شاید کاملترین مجموعه سنگ نگاره کشور که در خمین قرار دارد، نمادها، کتیبه‌ها و سنگ نگاره‌های تاریخی منطقه تیمره است.
این نگاره‌ها نشات از تجربیات عینی و باورهای اعتقادی و فرهنگی انسان‌های دوره باستان است. با مروری بر صفحه‌های صخره‌ای منطقه تیمره خمین در می‌یابیم که چگونه انسان‌های اولیه دانش و تجربه کسب شده خود را از طریق این نمادها به نسل‌های بعد از خود انتقال داده اند.
۳۰هزار سنگ نگاره، کلکسیون قدمت تمدن در خمین و اطراف آن
مرتضی فرهادی در کتاب موزه‌هایی در باد تعداد سنگ نگاره‌های موجود در تنگ غرقاب قیدو و همچنین سرشاخه‌های رودخانه خمین و گلپایگان را بالغ بر ۲۵ تا ۳۰هزار عدد برآورد کرده است که عمده این نگاره‌ها مربوط به جانوران به ویژه بز کوهی و شکار آنان توسط انسان است و ابزار اصلی شکار انسان نیز، تیر و کمان و نیزه بوده است.
با بررسی‌های صورت گرفته، تصاویر پستاندارانی همانند بزکوهی، قوچ، پلنگ، گرگ، گوزن، شیر، گراز، آهو، گورخر، شتر و پرندگانی همانند کبک، بوقلمون، هد هد و درنا، بیشترین نگاره‌ها این منطقه را تشکیل می‌دهد.
شکار با چماق، کمند، چنگک، تصاویر شکارچیان سوار بر اسب، رقص‌های جادویی، زنان باردار و زایش آدمی، نبردهای پهلوانی و جنگ‌های تن به تن از دیگر تصاویر قابل توجه است.
از دیگر سنگ نگاره‌های موجود در منطقه می‌توان به سنگ نبشته‌ها و کتیبه‌های تنگ غرقاب در صخره کتیبه دار و چم اسبه اشاره نمود که نشانگر شروع کتابت و استفاده از حروف و اشکال برای نگارش است.
اشکال هندسی و عجیب و غریب در سنگ نگاره‌های تیمره
اشکال هندسی، گیاهان، حروف رمزی، نمادهای گوناگون، حیواناتی که نسل آن‌ها منقرض شده و پیچ‌های متوالی، متناوب و متحد المرکز که شبیه آن‌ها در ۲۳ کشور جهان وجود دارد، نشان می‌دهد که در اعصار باستان مردم زیادی در این سرزمین زندگی می‌کرده اند.
در این سنگ نگاره‌ها صدای چکش انسان‌هایی را احساس می‌کنی که با وجود اختراع نشدن خط، با کشیدن دست و محراب نماد تقدس این مکان را فریاد زدند.
شگفتی سنگ نگاره‌های تیمره در این است که گویی متعلق به انسان‌های پیشین است و گویا دست خلاقانه‌ای با ابزاری پیشرفته نقوش را بر سنگ‌ها کشیده است.
با مشاهده سنگ نگاره‌های تیمره به نقش‌های شگفت‌انگیزی برخورد می‌کنیم که به جز آثار انسان‌هایی فرازمینی برای آن‌ها پاسخ قانع کننده دیگری متصور نیست. نقش انسان‌هایی با ظواهری ملبس و شبیه به فضانوردان امروزی، سرهایی بزرگ و تنه‌هایی کلفت و پاهایی ظاهراً کوتاه.
وجود نقوش انسان‌های بالدار به تعداد زیاد در این منطقه به چشم می‌خورد که شاید نشان از آرزوی پرواز و نقوش فرشتگان برای استمداد انسان دوران باستان باشد و یا انسان‌هایی که از کرات و سیارات دیگر به زمین آمده اند.
از دیگر ویژگی‌های شگفت‌انگیز این منطقه شباهت این نقش‌ها با نقش‌های باستانی قاره‌های دیگر است زیرا نقش‌های متعددی که در هزاران سال پیش حکاکی شده‌اند در قاره‌هایی ایجاد شده که عمر کشف بعضی از آن‌ها از ۵۰۰ سال فراتر نمی‌رود و آنقدر این نقوش شبیه یکدیگرند که گویی کار یک هنرمند واحد است.
در گذشته‌های دور هیچگاه یک انسان عادی قادر به مسافرت و کسب دانش و مهارتی شبیه به هم نبوده و طوری زندگی می‌کرده که حتی از وجود هم نیزمطلع نبوده‌اند تا چه رسد به اینکه از طرح و سبک‌های نقوش یکدیگر با جزئیات کپی برداری و تقلید کنند و این ویژگی که هیچ دلیل قانع کننده‌ای برای آن نمی‌توان بیان کرد بر رمز و راز و مسحورکنندگی این مکان باستانی می‌افزاید.
منبع: مهر
