ماجرای اتهام سرقت ادبی اصغر فرهادی به کجا کشید؟

به گزارش وقت صبح به نقل از ایسنا، هالیوود ریپورتر گزارش داده که دادگاهی در ایران، اصغر فرهادی را به دلیل استفاده از ایده یک مستند در ساخت فیلم «قهرمان» مجرم شناخت و از سوی وکیل این فیلم‌ساز متنی منتشر کرده و خبر داده است که «قرار صادره به منزله حکم نهایی دادگاه نیست و بخشی از روند رسیدگی محسوب و در ادامه‌ی فرآیند رسیدگی، پرونده ابتدا در دادگاه کیفری دو و سپس در دادگاه تجدیدنظر مورد رسیدگی مجدد قرار می‌گیرد، امید است در طول رسیدگی پرونده در مراحل بالاتر، با ارجاع موضوع به کارشناسی و جلب نظر تخصصیِ اساتید و خبرگان حوزه حقوق مولف، قرار موصوف نیز نقض گردد.»

هالیوود ریپورتر گزارش داد، دادگاهی در ایران، اصغر فرهادی، کارگردان ایرانی برنده دو جایزه اسکار را به دلیل استفاده از ایده مستند «دوسر برد، دوسر باخت» ساخته آزاده مسیح زاده در ساخت فیلم سینمایی «قهرمان» مجرم شناخت.

غیر قابل تجدید نظر

این دادگاه فرهادی را به دلیل نقض حق کپی رایت و استفاده از عناصر کلیدی مستند «دوسر برد، دوسر باخت» برای فیلمش بدون ذکر نام مسیح زاده مجرم شناخته است.

این حکم لازم الاجرا بوده و قابل تجدیدنظر نیست. اکنون قاضی دوم مجازات فرهادی را تعیین خواهد کرد. در بدترین حالت ممکن است کارگردان مجبور شود «کلیه درآمدی را که از نمایش فیلم در سینما یا به صورت آنلاین کسب شده را به مسیح زاده واگذار کند و حتی به زندان محکوم شود.»

فیلم «قهرمان» سال گذشته در جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد و جایزه بزرگ هیات داوران را از آن خود کرد. این فیلم تا به امروز حدود ۲.۵ میلیون دلار در سینماها در سراسر جهان فروش داشته و کمپانی آمازون حق پخش این فیلم را در آمریکا در اختیار دارد.

فیلمی بر اساس داستان واقعی

فرهادی پیش از این اعتراف کرده بود که فیلمش که در آن مردی در مرخصی از زندان، کیسه‌ای سکه‌های طلا را پیدا می‌کند و تصمیم می‌گیرد آن‌ها را به صاحب واقعی‌شان برگرداند، بر اساس همان داستان واقعی ساخته شده که مستند «دوسر برد، دوسر باخت» ساخته آزاده مسیح زاده نیز برگرفته از آن است.

مستندی مسیح‌زاده به عنوان دانشجو در کارگاه مستندسازی فرهادی ساخته بود، اما فرهادی این ایده را متعلق به مسیح زاده نمی‌داند و مدعی است که مستقلاً در مورد داستان تحقیق کرده است.

شکایت فرهادی

اصغر فرهادی نیز از مسیح زاده به دلیل افترا شکایت کرد و مسیح زاده با ادعای اینکه فرهادی اثر اصلی او را سرقت ادبی کرده از فرهادی شکایت کرده بود اما در نهایت این هفته، دادگاه رای هر دو پرونده را به نفع مسیح زاده صادر کرد، پرونده افترا را نیز رد کرد و فرهادی را به جرم سرقت ادبی مجرم شناخت.

هالیوود ریپورتر از طریق وکیل فرهادی در فرانسه که وکالت کمپانی فرانسوی ممنتوپیکچرز را بر عهده دارد، برای اظهار نظر با فرهادی تماس گرفته است اما هنوز پاسخی دریافت نکرده است.

توضیحات وکیل اصغر فرهادی

اما کاوه راد وکیل اصغر فرهادی در ایران در واکنش به رای اعلام شده توضیحاتی را منتشر کرده است:

"به نام آفریدگار یکتا

«در پی انتشار برخی اخبار در خصوص پرونده حقوقی فیلم «قهرمان»، چند نکته را جهت استحضار افکار عمومی به اطلاع می‌رسانم:

به دنبال طرح سه شکایت علیه فیلم «قهرمان» با عنوان نقض حقوق مؤلف و ادعای سهیم‌شدن در کلیه درآمدهای داخلی و خارجی فیلم از سوی خانم مسیح زاده و همچنین شکایت زندانی شیرازی با این ادعا که داستان فیلم قهرمان به حیثیت ایشان لطمه وارد کرده است، بازپرس محترم پرونده در قرار صادره مورخ ۲۳ اسفند سال ۱۴۰۰ شکایت خانم مسیح‌زاده در خصوص سهیم‌شدن در درآمدهای فیلم و همچنین شکایت زندانی شیرازی را نپذیرفته و در این خصوص قرار منع تعقیب صادر و هر دو شکایت را رد کرده است.

در خصوص اتهام «نقض حقوق مولف»، همچنان که در لوایح دفاعیه و با ذکر مستندات و ارائه نظرات اساتید برجسته دانشگاه در حوزه حقوق مؤلف و نظر کارشناسی کانون کارگردانان در مورد این پرونده و نمونه‌های پرشمار مشابه داخلی و خارجی مطرح گردید.

وصف «افشاشدگی»

آن میزان از ابعاد زندگی زندانی شیرازی که در فیلم قهرمان با برداشتی آزاد مورد استفاده قرار گرفته، دارای وصف «افشاشدگی» بوده و به دلیل انتشار اخبار آن در رسانه‌های جمعی (به عنوان نمونه دو لینک خبر مربوط به این رخداد واقعی در پی‌نوشت این مطلب قرار داده شده که مربوط به دو سال قبل از ساخت مستند است.) در مالکیت عمومی (Public Domain) قرار داشته و هیچکس نمی‌تواند مدعی مالکیت آن باشد.

اما علیرغم تاکید ماده ۱۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری و رویه قضایی دادسرای فرهنگ و رسانه در پرونده‌های مشابه، که به جهت رسیدگی‌های فنی، دعاوی تخصصی حوزه فرهنگ و سینما به کارشناسان متخصص این حوزه ارجاع می‌گردد، بازپرس محترم، با تلقیِ سینما به عنوان موضوعی «عرفی» و نه تخصصی، پرونده را به کارشناسی ارجاع نداده و بدون جلب نظر کارشناسان حوزه سینما و حقوق مولف، راساً اقدام به صدور قرار نموده‌اند.

با توجه به آن که قرار صادره به منزله حکم نهایی دادگاه نیست و بخشی از روند رسیدگی محسوب و در ادامه‌ی فرآیند رسیدگی، پرونده ابتدا در دادگاه کیفری دو و سپس در دادگاه تجدیدنظر مورد رسیدگی مجدد قرار می‌گیرد، امید است در طول رسیدگی پرونده در مراحل بالاتر، با ارجاع موضوع به کارشناسی و جلب نظر تخصصیِ اساتید و خبرگان حوزه حقوق مولف، قرار موصوف نیز نقض گردد.

علیرضا جیرانی