شخصی سازی کمک‌های نقدی دولتی
یارانه که به عنوان کمک مالی دولت به افراد جامعه شناخته می‌شود با هدف جلوگیری از رواج فقر و بحران‌های اجتماعی و همچنین کمک به تامین نیازهای مردم به افراد جامعه اختصاص داده می‌شود؛ مبنای محاسبه یارانه‌ها تعداد اعضای هر خانوار است و به حساب سرپرست یک خانواده واریز می‌شود.
یارانه از دوران گذشته وجود داشته و تا قبل از این به صورت غیر مستقیم به کالاهای مختلف اختصاص داده می‌شد، در واقع یارانه غیر مستقیم کمک مالی بود که به یک بخش اقتصادی روی یک کالا یا خدمت با نیت افزایش رفاه عمومی جامعه، پرداخت می‌شود.
در واقع یارانه غیر مستقیم جهت ثابت نگه داشتن قیمت مصرف کننده یا تضمین قیمت تولید کننده پرداخت می‌شود.
قانون هدفمندسازی یارانه‌ها در سال ۱۳۸۷ تصویب شد و با هدف تنظیم و اصلاح قیمت حامل‌های انرژی و در جهت جلوگیری از قاچاق و هدر رفت منابع سوختی اجرا شد. اجرای این قانون از سال ۱۳۹۸ شروع شده و تاکنون ادامه دارد.
دلایل جداسازی یارانه‌ها
اقدام به جداسازی یارانه از سرپرست خانوار می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که برای عموم افراد قابل اجرا است.
از جمله دلایلی که موجب می‌شود فردی اقدام به جداسازی یارانه‌های خود از حساب سرپرست خانواده کند تشکیل خانواده جدید است؛ بسیاری از افراد مجرد زمانی که متاهل شده و خانواده جدید تشکیل می‌دهند اقدام به جدا کردن یارانه از سرپرست خانوار می‌نمایند.
همچنین بسیاری از افراد نیز پس از طلاق گرفتن از همسر خود اقدام به جدا کردن یارانه می‌کنند، همچنین قابل ذکر است که افراد مجرد نیز می‌توانند در صورت تمایل یارانه خود را از سرپرست خانوار جدا کرده و به صورت مجزا دریافت کنند.
در این مقاله به کلیه مدارک و شرایط مورد نیاز جهت تغییر اطلاعات و جدا کردن حساب یارانه‌ای از حساب سرپرست خانوار می‌پردازیم.
مراحل تغییر سرپرست خانوار
برای اقدام به جداسازی یارانه‌ها طی مراحلی از جمله مراجعه حضوری به مراکز پلیس+۱۰ و ارائه مدارک شناسایی و ثبت درخواست جداسازی یارانه‌ها لازم می‌باشد.
همچنین با عنایت به دلیل اقدام افراد در خصوص جداسازی یارانه خود از حساب سرپرست خانوار معمولا ارائه مدارکی از جمله مستندات لازم مثل گواهی فوت سرپرست قبلی، ارائه سند ازدواج یا گواهی طلاق و یا مدارکی دال بر صلاحیت نداشتن فرد سرپرست خانواده به عنوان فرد بد سرپرست الزامی است.
انجام اقدامات مربوط به جداسازی یارانه‌ها از سرپرست خانوار عموما مستلزم صرف زمانی در حدود یک الی دو ماه است و تا آن مدت طول می‌کشد تا یارانه افراد به حساب جدید واریز شود و بنابراین بهتر است افراد بین تاریخ دهم تا بیستم هر ماه این موضوع را پیگیری کرده و در جهت آن اقدام نمایند.
جدا کردن یارانه افراد متاهل
زمانی که فرد مجردی اقدام به تشکیل خانواده می‌کند می‌تواند یارانه پرداختی دولت را از حساب سرپرست خانوار جدا کرده و به حساب مجزایی واریز نماید؛ مدارک لازم برای جداسازی یارانه توسط زوج‌های جوانی که به تازگی متاهل شده‌اند شامل موارد ذیل می‌باشد:
مدارک شناسایی پدر هر یک از زوجین که شامل کارت ملی شناسنامه و کپی سایر مدارک است، به همراه مدارک شناسایی هر یک از خود زوجین شامل شناسنامه کارت ملی و کپی آن مدارک و همچنین با در دست داشتن اصل و کپی سند ازدواج یا همان عقدنامه رسمی زوجین تفکیک و جداسازی یارانه زوج‌های جوان از سرپرست خانوار امکان‌پذیر است.
پس از تهیه مدارک لازم زوجین باید به یکی از مراکز پلیس+ ۱۰ مراجعه کرده و درخواست حذف یارانه خود از لیست خانواده را ارائه دهند. همچنین مدارک لازم را به مرکز پلیس + ۱۰ ارائه کرده و فرم‌های لازم را پر کرده و شماره پیگیری را که از مرکز قبلی دریافت کرده‌اند ارائه دهند.
انجام مراحل ثبت نام و جدا کردن یارانه از خانواده قبلی و معرفی خانواده جدیدی که تشکیل داده‌اند برای دریافت یارانه الزامی است.
به منظور اقدام جدا کردن یارانه افراد متاهل از سرپرست خانوار باید هر دو زوج یارانه فعال داشته باشند؛ بنابراین در خصوص یارانه فردی که پیش از ازدواج نیز یارانه فعال نداشته و به او یارانه تعلق نمی‌گرفته پس از ازدواج نیز امکان پرداخت یارانه برای او وجود نخواهد داشت.
که این نکته باعث مشکلاتی برای زوجین جوان که اقدام به تشکیل خانواده مستقل کرده اند می‌شود چرا که فرد زمانی که به عنوان عضو خانواده قبلی شناخته می‌شد به عنوان یکی از اعضای خانواده در حمایت مالی آن‌ها بود و ممکن بود در دهک‌هایی شناخته شود که نیاز مالی ندارند و یارانه به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد.
در حالی که وضعیت مالی افراد همیشه یکسان و ثابت نمی‌ماند و بنا به تغییر شرایط متغیر است به ویژه در خصوص افرادی که به تازگی اقدام به تشکیل خانواده کرده‌اند ممکن است به حمایت‌های مالی بیشتری احساس نیاز شود بنابراین لازم است در این خصوص تغییرات لازم صورت گیرد.
جدا کردن یارانه مجردها از سرپرست خانوار
افراد مجرد در شرایط عادی نمی‌توانند یارانه خود را از سرپرست خانوار جدا کنند مگر اینکه شرایط خاصی را دارا باشند؛ در خصوص شرایط لازم برای افراد مجرد جهت اقدام به جداسازی یارانه خود از سرپرست خانوار اولا شرط سنی مطرح می‌باشد.
بدین صورت که افراد کمتر از ۳۵ سال نمی‌توانند اقدام به جداسازی یارانه از سرپرست خانواده نمایند بنابراین دارا بودن سن بیش از ۳۵ سال الزامی می‌باشد.
از طرف دیگر افراد مجرد باید جدا از خانواده زندگی کند این افراد که می‌خواهند اقدام به جداسازی یارانه خود از سرپرست خانوار نمایند می‌توانند با مراجعه به بخشداری و دریافت نامه اقدام به جداسازی یارانه خود از دیگر اعضای خانواده نمایند.
عدم امکان جداسازی یارانه افراد مجرد اعتراض بسیاری از افراد مجرد را برانگیخته است؛ چرا که ممکن است با اجرایی شدن قطع یارانه‌های مربوط به خانواده‌های با سطح مالی بالا یارانه افراد مجردی که زیر مجموعه سرپرست خانواده خود شناخته می‌شوند نیز قطع شود در حالی که بسیاری از این افراد مجرد کاملا مستقل از پدر و مادر خود زندگی کرده و وضعیت مالی مستقلی از آن‌ها دارند.
بنابراین انتقادی که به این قانون وارد است کاملا صحیح است چرا که ممکن است فردی که پدر و مادرش مشمول دریافت یارانه نباشند اما شرایط خود آن فرد به نوعی باشد که مشمول دریافت یارانه شناخته شود عنوان می‌شود که این افراد می‌توانند به عنوان فرد مجرد ثبت نام کنند و بررسی‌های صورت گرفته صرفا مربوط به خود آن افراد خواهد بود.
به این نحو می‌توان تا حد زیادی در خصوص حمایت از اقشار ضعیف جامعه که مستقل و جدا از خانواده خود زندگی می‌کنند و با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی هر فرد گام مهمی برداشت.
جدا کردن یارانه خانوار بد سرپرست
در صورتی که سرپرست خانواده شرایط دریافت یارانه را نداشته باشد یا اینکه به دلایل متعددی از جمله مفقود شدن یا مصرف مواد مخدر یا حبس و یا زندگی در خارج از ایران و شرایطی از این قبیل همچون بیماری‌های روحی و روانی صلاحیت دریافت یارانه خانواده را نداشته باشد امکان تغییر سرپرست خانواده وجود دارد.
بدین ترتیب سرپرستی از پدر به مادر خانواده منتقل شده و در صورتی که فرزند ارشد سن قانونی داشته باشد می‌تواند به عنوان سرپرست جدید معرفی شود.
در خصوص اقدام به تغییر سرپرست بنا به دلایلی از جمله مواردی که ذکر کردیم ارائه مدارکی همچون: حکم مرجع قضایی ذی صلاح، گواهی پزشکی قانونی، گواهی بیمارستان‌های روانی مرکز نگهداری افراد فاقد صلاحیت، گواهی سازمان بهزیستی، گواهی زندان، گواهی لازم از معاونت کنسولی امور مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه، جهت تایید آن شرایط الزامی است.
همچنین لازم است افراد خانواده‌ای بد سرپرست که اقدام به جداسازی یارانه می‌نمایند پیش از مراجعه به پلیس بعلاوه ۱۰ به منظور تغییر در کفالت و حضانت به فرمانداری استان محل زندگی خود مراجعه کرده و نامه رسمی از فرمانداری را در جهت تایید این اقدام دریافت نمایند.
طبق دستورالعمل ماده ۹ آیین نامه اجرایی ماده ۷ قانون هدفمند کردن یارانه‌ها در خصوص جداسازی یارانه بعد از ازدواج و در صورت اعتیاد سرپرست خانواده به مواد مخدر محجور بودن زندانی بودن فوت یا مفقود یا مجنون شدن عدم حضور سرپرست در محل زندگی با ارائه مدارک هویتی لازم و سایر مستندات و مدارک لازم به فرمانداری محل سکونت خود مراجعه کرده و اقدامات لازم را در خصوص جداسازی یارانه خود از سرپرست قبلی انجام نماید.
جداسازی یارانه سرپرست فوت شده
در صورتی که پدر خانواده که به عنوان سرپرست معرفی می‌شوند و یارانه به حساب او واریز می‌شود فوت شود یارانه به حساب مادر خانوار واریز می‌شود؛ با فوت سرپرست خانواده یارانه دیگر اعضای خانواده نیز به طور موقت قطع می‌شود.
برای رفع این قطعی و واریز مجدد باید مادر و فرزندان و به طور کلی ورثه با مدارک اصل شناسنامه و اصل کارت ملی و کپی مدارک شناسایی سرپرست قبلی و گواهی فوت به مراکز پلیس + ۱۰ مراجعه نمایند.
همچنین در خصوص مواردی که فرزند ارشد خانواده سرپرستی خانواده را بعد از فوت پدر بر عهده گیرد با شرایطی انتقال یارانه امکان‌پذیر است.
طی مراحل قانونی در خصوص اعلام جایگزینی مادر یا فرزند ارشد خانواده به عنوان سرپرست جدید خانوار معمولا قدری زمان‌بر است و ممکن است وقفه‌ای در پرداخت یارانه دیگر اعضا صورت گیرد.
جداسازی یارانه پس از طلاق
افراد ممکن است پس از جدایی از همسر خود تصمیم بگیرند که اقدام به جداسازی یارانه خود از سرپرست خانوار یعنی همسر سابق خود نمایند. بنابراین این افراد با در دست داشتن گواهی طلاق و مراجعه به پلیس + ۱۰ می‌توانند گواهی مربوطه را در خصوص جدایی یارانه خود از سرپرست خانوار که همسر سابقشان بوده دریافت نمایند.
در واقع مراحل تغییر حساب سرپرست خانوار برای افرادی که طلاق گرفتن بدین نحو است که می‌توانند به همراه مدارک شناسایی سند طلاق و کپی تمام آن مدارک به پلیس + ۱۰ مراجعه کرده و درخواست سرپرستی جدید ارائه دهند. ضمن آن که این کار می‌تواند توسط وکیل زوجین انجام شود.
در خصوص عدم توافق بر سر یارانه در بین افراد و زوج‌هایی که از یکدیگر جدا شده‌اند اقدامات لازم باید از طریق فرمانداری شهرشان صورت گیرد.
مشکلات جدا کردن یارانه‌ها
معمولا اقدام به جداسازی یارانه از سرپرست خانوار چه به دلایلی از جمله ازدواج یا فوت سرپرست خانوار باشد و چه دلایلی از جمله طلاق زوجین داشته باشد با مشکلاتی از قبیل قطع شدن موقت یارانه‌های افراد همراه است.
در موارد بسیاری زمانی که افراد نام خود را از فهرست خانواده پیشین خود حذف می‌کنند تا زمان درج نام آن‌ها در لیست خانواده جدید یارانه آن‌ها قطع می‌شود.
از طرف دیگر با توجه به اینکه واریز یارانه‌ها به حساب سرپرست خانوار با در نظر گرفتن شرایط آن خانواده انجام می‌گیرد در بسیاری از موارد ممکن است برای فردی که به دلیل شرایط مساعد خانواده قبلی یارانه‌اش قطع شده یا با مبلغ پایین‌تر در نظر گرفته شده است، در شرایط جدید نیز همچنان مبلغ کمتر تعیین شود یا یارانه‌ای تعلق نگیرد. در حالی که ممکن است فرد در شرایط کنونی با مشکلات و نیازهای اقتصادی بسیار مواجه باشد.
با توجه به قانون هدفمندسازی یارانه‌ها کمک‌های مالی از جانب دولت در جهت حمایت از خانواده‌ها و افراد جامعه و در خصوص جلوگیری از فقر و بحران‌های اجتماعی به هر یک از اعضای خانواده تعلق گرفته و به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود. در واقع یارانه‌ها جهت ثبات اقتصادی جامعه پرداخت می‌شود.
در این گفتار سعی کردیم به بحث جداسازی یارانه‌ها بپردازیم که بنا به دلایلی از جمله ازدواج افراد یک خانواده یا طلاق آن‌ها و تشکیل خانواده جدید و یا فوت سرپرست خانوار صورت می‌گیرد.
در خصوص مراحل جداسازی یارانه‌ها به مدارک لازم در خصوص اقدامات جداسازی یارانه‌ها از سرپرست خانوار اشاره کرده و همچنین شرایط مربوطه را در خصوص دلایل آن‌ها به طور جداگانه بررسی کردیم؛ همانطور که در این گفتار اشاره کردیم جدا کردن یارانه‌ها از سرپرست خانوار به هر دلیلی که باشد معمولا با مشکلاتی از جمله قطع شدن موقت یارانه‌ها برای دیگر اعضای خانواده همراه است.
همچنین انتقادات دیگری از جمله قرار گرفتن افراد یک خانواده در دهک‌ها بدون در نظر گرفتن احتمال تغییر شرایط اقتصادی برای هر یک از اعضا به عنوان یکی از معایب آن شناخته می‌شود.
