تیم ملی فوتبال ایران، در چهارمین دوره جام ملت های آسیا، در ورزشگاه باشکوه امجدیه – شهید شیرودی- میزبان این بازی ها بود و با درخشش ستاره هایش، بعد از پیروزی برابر اسرائیل در بازی سرنوشت، برای اولین بار جام قهرمانی را بالای سر برد.
هدایت تیم ملی ایران در این بازی ها به عهده سرهنگ محمود بیاتی و ستاره های بزرگ و نامداری مثل عزیر اصلی، حسن حبیبی، محراب شاهرخی، مهدی لواسانی، پرویز قلیچ خانی، علی جباری، فریدون معینی، هماین بهزادی، جلال طالبی، حسین کلانی و اصغر شرفی در آن بازی می کنند.فوتبال ایران که تازه در سطح اول قاره آسیا مطرح شده بود، کار سختی برای کسب این قهرمانی داشت و پیش از این که به بازی آخر با اسرائیل برسد، از سد تیم های مدعی آن دوره فوتبال آسیا یعنی هنگ کنگ، برمه، و تایوان (در آن زمان به عنوان جمهوری چین، نماینده رسمی کشور چین در مجامع بین المللی) گذشته بود. بعد از این مسابقه ها، کار قهرمانی، به بازی آخر با اسرائیل کشید. شرایط طوری بود که ایران با یک تساوی هم قهرمان می شد اما اسرائیل، فقط با برد می توانست از عنوان خود دفاع کند.
شوت تاریخی قلیچ خانی برای قهرمانی تاریخی
اسرائیل فشار زیادی روی دروازه ایران وارد کرد و در ابتدای نیمه دوم، گل برتری را زد. ایران بعد از این گل ده نفره شد اما تعویض های تیم، از جمله ورود همایون بهزادی به جای اصغر شرفی، ورق را برگرداند. در ادامه اسرائیل هم ده نفره شد تا این که همایون بهزادی، چهارمین گل خود را در این بازی ها به ثمر رساند. ضربه او از روی خط برگشت داده شد و تنها بعد از دخالت کمک داور بازی، توپ گل اعلام شد. اعتراض شدید اسرائیلی ها را در ادامه، شوت تاریخی پروز قلیچ خانی خاموش کرد. در حالی که ایران با تساوی هم قهرمانی می شد، او گل دوم را بعد از دریبل زدن چند بازیکن حریف و با یک ضربه سرکش به ثمر رساند تا ایران اولین قهرمانی از هت تریک متوالی قهرمانی هایش را در آسیا شروع کرد. شعف و شادی مردم از این برد چنان بود که تهران پیش از آن چنین چیزی به خود ندیده بود و آنطور که اطلاعات تیتر کرد، پایتخت تمام شب را «بیدار ماند و پیروزی قهرمانان ملی را جشن گرفت».
این بازی، نقطه عطفی در تاریخ فوتبال ایران به شمار می رود. شیرینی قهرمانی در خانه، در مقابل ۴۰ هزار هوادار مشتاق و ایستادن بر قله فوتبال آسیا، چنان به مردم ایران مزه کرد که فوتبال آرام آرام کشتی را کنار زد، و به ورزش اول ایران تبدیل شد و همچنان بیشترین علاقه و توجه را از ورزش دوستان ایرانی میگیرد.
بعد از این بازی بود که ستاره های تیم مدام به برنامه های رادیویی و تحریریه روزنامه ها و مجلات دعوت می شدند و عکس آنها بین جوانان دست به دست می شد. حتی شایع شده بود که فروش توپ پلاستیکی به شدت اوج گرفته است و همین نشانی از علاقه شدید مردم به فوتبال بود.
گزارش های متعددی از جشن عظیم مردمی در تهران و شهرستان ها بعد از این قهرمانی منتشر شده است. بر این اساس، مردم بازیکنان تیم را روی دست از ورزشگاه خارج کردند و فضای عمومی چنان سرشار از شادی بود که راننده هایی که از امجدیه می گذشتند، هواداران را رایگان سوار خودروهایشان می کردند و به دیگر نقاط شهر می بردند.
سیاسی ترین بازی جام ملت های آسیا
شادی و شعف بیش از حد مردم به خاطر قهرمانی ایران، فقط دلایل فوتبالی نداشت و ابعاد سیاسی هم داشت. اسرائیل در آن ها سالها، درگیر جنگ همه جانبه با کشورهای عربی بود و احساسات ضداسرائیلی در ایران اوج گرفته بود. اصلا به خاطر حضور این تیم در ایران، برخی کشورهای عربی از جمله کویت بازی های مقدماتی جام ملت ها را تحریم کرده بودند. همنچنین اینطور گفته می شد ایران به این خاطر میزبان این رقابت ها شد که کشورهای عربی دیگر، اصلا حاضر نبودند از این تیم در کشورشان میزبانی کنند.
فضا حتی قبل از شروع بازی سرشار از شایعات و اتهام های سیاسی بود. برای نمونه، گفته می شد حبیب الله القانیان، سرمایه دار سرشناس کلیمی تهران و مالک ساختمان پلاسکو، ۱۰ هزار بلیت خریده است تا به هواداران اسرائیل بدهد و آنها را به ورزشگاه بکشاند. البته برخی منابع از ۱۵۰۰ بلیت سخن گفته اند. هرچند برخی این موضوع را یک شایعه می دانند. همین شایعه باعث شد توجه ها به حضور در ورزشگاه جلب شود و بلیت بازی، در بازار سیاه به قیمت های بالا فروخته می شد. اما هوادارن متعصبی که می شود گفت انگیزه های سیاسی هم داشته اند، راه آسانتری برای ورود به امجدیه پیدا کردند؛ محمد رضا تهرانی که در سال های اخیر مسئول فرهنگی فدراسیون فوتبال بوده، گفته است که بعد از شنیدن شایعه خرید بلیت برای هواداران اسرائیل، به همراه برخی دیگر، قفل برخی دروازه های امجدیه را بریده و باعث هجوم مردم به ورزشگاه شده است.
اما چیزی که با قطعیت می توان از آن سخن گفت، حضور هدف دار انواع طیف های سیاسی ضد اسرائیلی در ورزشگاه بوده است. معروف ترین این افراد، مصطفی شعاعیان چریک مارکسیست سرشناس آن دوره بوده است. او به همراه همفکرانش برای انجام فعالیت های ضداسرائیلی بین تماشاگران حضور داشت و گفته می شود قرار بوده بین نیمه فعالیت هایشان را انجام دهند. اما نگرانی از خراب شدن جو بازی و همراهی نکردن مردم به خاطر شکست احتمالی ایران، مانع کار آنها شد. از طیف مقابل، برخی چهر های سیاسی از جمله عزت شاهی، از خاطرات خود از این بازی گفته اند.
بخشی از شادمانی افراطی هواداران ایرانی بعد از این قهرمانی را می توان به رویدادهای منطقه ای مرتبط دانست؛ کمتر از یک سال از جنگ شش روزه اسرائیل با اعراب گذشته بود و حس دشمنی عمیقی با اسرائیل در سراسر جهان اسلام وجود داشت. ایران هم مستثنی نبود و با وجود استقبال رسمی از اسرائیل، ماجرا بین مردم چیز دیگری بود. می توان آن را از شعارها و رفتارهای مردم حس کرد. یک شعار بامزه، علیه موشه دایان وزیر دفاع اسرائیل بود که در جهان اسلام به دشت منفور بود: با اره بریدند سر موشه دایان را / عجب ختنه سورونی، عجب ختنه سورونی!
در گزارش های ساواک که بعدها منتشر شده، به احساسات ضداسرائیلی بین هواداران اشاره شده و گفته شده که ممکن است این احساسات، فراتر از اسرائیل، علیه شهروندان کلیمی هم تقویت شود.
این قهرمانی، نه فقط شروعی بر درخشش ورزشی ایران بود، که پایه گذار جریان های ضداسرائیلی در ورزش ایران هم شد.
