مهم‌ترین دلایل اختلاف کاری در جلسات مشاوره حقوقی
روابط میان کارگر و کارفرما بر اساس قانون کار تنظیم شده است. طبق این قانون که از سال 1369 تدوین شده، کارفرما باید به تمامی تعهدات قانونی خود در برابر کارگر که در قانون ذکر شده، متعهد باشد.
اگر کارفرما از این قوانین تخلف کرد، امکان شکایت از او در اداره کار وجود دارد. اداره کار ناظر بر روابط کارگر و کارفرما بوده و در صورت شکایت از کارفرما به آن رسیدگی می‌کند. در این مقاله به بررسی چگونگی شکایت از کارفرما خواهیم پرداخت.
دلایل شکایت از کارفرما
موارد مختلفی در قانون ذکر شده که می‌توان به خاطر آن ها از کارفرما شکایت کرد. اما پرتکرارترین آن‌ها در جلسات مشاوره حقوقی عبارتند از:
نبود قرارداد
یکی از مشکلات رایج امروزی، عدم امضای قرارداد کارفرما با کارگر است. بسیاری از کارفرمایان از این اقدام به دلایل مختلف خودداری می‌کنند. با توجه به اینکه قانون کار بستن قرارداد با کارگر را الزامی می‌داند، کارگران می‌توانند با ارائه مدارک مانند پرینت حضور و غیاب در کارگاه، پرینت دریافت حقوق و نمونه کارهای انجام شده، به مراجع قضایی مراجعه و شکایت خود را ثبت کنند.
پرداخت مزایای کمتر از قانون کار
قانون کار سالانه میزان حقوق و مزایای کارگران را مشخص می‌کند و کارفرمایان موظفند که این مبالغ را پرداخت کنند. اگر پرداخت آن‌ها کمتر از حد مشخص شده در قانون باشد، کارگر می‌تواند از کارفرما شکایت کند.
عدم پرداخت حقوق کارگر بعد از فوت کارفرما
هنگامی که کارفرما قبل از پایان قرارداد فوت می‌کند، ممکن است وراث از پرداخت حقوق کارگر خودداری کنند. اما قرارداد با کارگر بعد از مرگ کارفرما نیز معتبر بوده و وراث نیز ملزم به پرداخت حقوق و مزایای کارگر هستند، تطابق با شرایط قرارداد.
این قانون همچنین برای مواردی که کارگاه توسط فروش یا اجاره به مالک جدیدی واگذار شده باشد، صدق می‌کند.
نپرداختن حقوق معوقه کارگر
از دیگر مسائل شایع بین کارفرما و کارگران، پرداخت نکردن حقوق کارگر در مهلت مشخص شده است. پرداخت به موقع دستمزد و مزایا برای کارگران الزامی است و هر گونه تأخیر یا عدم پرداخت به موقع، تضییع حقوق کارگران محسوب می‌شود. بنابراین کارگران حق دارند از کارفرمای خود شکایت کنند و طبق قرارداد کاری، حقوق خود را دریافت کنند.
بیمه نکردن کارگر
بیمه کردن کارگر یکی از وظایف اصلی کارفرماست. او باید از ابتدای قرارداد کاری، مشخصات کارگر را در لیست بیمه ثبت کند. خودداری کارفرما از این اقدام، حق شکایت از وی را برای کارگر فراهم می‌کند.
درخواست کار بیش از حد معمول از کارگر
قانون کار حداکثر ساعات کاری کارگران را 8 ساعت در روز تعیین کرده است و تجاوز از این حد ممنوع است، مگر در موارد استثنا. برای برخی مشاغل، تغییرات در ساعات کاری در طول سال لازم است. در این صورت، تغییر ساعات کاری باید به توافق طرفین باشد. همچنین مجموع ساعات کاری هفتگی نباید از 44 ساعت بیشتر باشد. اضافه کاری باید به ازای هر ساعت تعیین و پرداخت شده و در صورتی که کارفرما از اجرای قوانین سرباز زند، کارگر می‌تواند شکایت کند.
نداشتن تعطیلات و مرخصی
قانون کار به کارگر اجازه داده است که یک روز در هفته تعطیل باشد و در صورتی که کارفرما بخواهد که کارگر در این روز کار کند، باید اضافه کاری را با 40 درصد افزایش حقوق به او پرداخت کند. اگر کارفرما این مقررات را رعایت نکند، کارگر می‌تواند شکایت کند.
همچنین، کارگران مشاغل سخت، حق داشتن تعطیلات تابستانی را نیز دارند که کارفرما باید آن را رعایت کند. همچنین، کارگران حق مرخصی سالانه به اندازه 1 ماه را دارند که می‌توانند با کارفرما در مورد زمان آن توافق کنند. در صورت بروز مشکل در این زمینه، کارگر می‌تواند شکایت کند.
فرآیند رسیدگی به شکایت از کارفرما در اداره کار
زمانی که کارگر وارد پروسه شکایت از کارفرما می‌شود، رسیدگی به این پرونده به صورت زیر انجام می‌شود:
شورای اسلامی کار یا انجمن صنفی کارگران
بر اساس ماده ۱۵۷ قانون کار، اگر کارگری از رفتار یا عملکرد کارفرما شکایت دارد، اولین مرجعی که برای رسیدگی به این موضوع صالح می‌باشد، شورای اسلامی کار است.
در صورتی که این شورا در محل مربوطه موجود نباشد، کارگر می‌تواند به انجمن صنفی کارگران یا نماینده قانونی آن‌ها مراجعه کند.
در این مرحله، تلاش برای رسیدگی به اختلافات و حل دعاوی بین کارگر و کارفرما به صورت دعوت به صلح و سازش انجام می‌شود.
هیات تشخیص
در صورت عدم حل اختلافات بین کارگر و کارفرما از طریق صلح و سازش، پرونده به هیات تشخیص ارجاع داده می‌شود. اعضای این کمیته شامل یک نماینده از مدیران، یک نماینده از کارگران و یک نماینده از وزارت کار هستند.
این کمیته مسئول تجزیه و تحلیل مسائل و تصمیم‌گیری درباره راه‌حل‌های ممکن برای حل اختلافات میان طرفین است.
هیات حل اختلافات
سومین مرحله در رسیدگی به اختلافات، هیات حل اختلافات است. این هیات از سه نماینده کارگران، سه نماینده دولت و سه نماینده کارفرمایان تشکیل شده است. تصمیمات این کمیته باید پس از ۱۵ روز اجرایی می‌شود.
در صورتی که یکی از طرفین مخالفتی با تصمیم این هیات داشته باشد، باید در همان بازه زمانی اعتراض خود را اعلام کند. در غیر این صورت، اعتراض او پذیرفته نخواهد شد.
چگونگی شکایت از کارفرما در اداره کار
یکی از نخستین اقدامات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال ۱۳۹۸، معرفی و راه‌اندازی سامانه جامع روابط کار بود.
این سامانه، با بیش از ۳۰ نوع خدمت مختلف در زمینه روابط کاری، شامل ارسال اظهارنامه و درخواست‌های حقوقی و کیفری، ارائه یک پلتفرم الکترونیکی برای ثبت دادخواست‌های شکایت کارگران از کارفرما و ثبت قراردادهای کاری می‌باشد.
این سامانه تاکنون به صورت موثری به کار کارگران و کارفرمایان کمک کرده است تا امور مرتبط با روابط کاری خود را به صورت آنلاین و به روز رسانی کنند.
- برای شکایت از کارفرما در اداره کار، اولین مرحله این است که متقاضی، در سامانه جامع روابط کار به آدرس prkar.mcls.gov.ir ثبت نام کند.
- این ثبت نام نیازمند پرداخت مبلغ احراز هویت و داشتن کارت ملی و شماره همراه به نام فرد می‌باشد، و می‌تواند از طریق دفاتر پیشخوان دولت نیز انجام شود. بعد از ثبت نام و احراز هویت، یک نام کاربری و رمز عبور برای ورود به سامانه به فرد ارائه می‌شود.
- در مرحله بعد برای ثبت شکایت از کارفرما، شما باید گزینه "پنجره خدمات" را انتخاب کنید تا به مرحله بعد بروید.
- بعد از انتخاب گزینه "پنجره خدمات"، از پوشه اداره کل روابط کار، گزینه "ثبت دادخواست بدوی" را انتخاب کرده و شکایت خود درباره هر موضوعی که هست را ثبت کنید.
- بعد از ثبت دادخواست، به هر دو طرف یعنی کارگر و کارفرما از طریق پیامک به اطلاع رسانی می‌شوند و برای مشاهده زمان رسیدگی به امور، باید به سامانه جامع روابط کار مراجعه کنند.
- به طور کلی، پس از ثبت دادخواست، اداره کار جلسه‌ای را برگزار می‌کند و زمان و مکان آن را برای شما تعیین می‌کند. این جلسه معمولا به صورت حضوری برگزار می‌شود. در این جلسه، کارشناسان اداره کار با حضور نمایندگان طرفین، یعنی کارگر و کارفرما، رای مورد نظر خود را صادر می‌کنند.
نکات مهم ثبت شکایت از کارفرما
برای ثبت دادخواست، لطفا موارد زیر را رعایت کنید:
- آدرس دقیق کارفرما باید وارد شود تا ابلاغیه به درستی ارسال شود.
- محل کار باید مشخص شده و اداره کار مربوط به آن منطقه تعیین شود.
- تمامی مدارک مورد نیاز را به صورت کامل بارگذاری کنید، از جمله لیست بیمه، پرینت حساب، و سایر مدارک لازم.
- خواسته‌های خود را به صورت دقیق و کامل در شرح خواسته بیان کنید.
- اگر از وکیل استفاده می‌کنید، وکالتنامه وکیل خود را بارگذاری کنید.
- در قسمت بیمه، کد بیمه خود را وارد کنید (اگر بیمه شده‌اید).
مدارک لازم برای شکایت از کارفرما
برای ثبت شکایت از کارفرما، شما به مدارک زیر نیاز دارید:
- کپی کامل مدارک شناسایی، از جمله کارت ملی و شناسنامه.
- فرم دادخواست کامل شده.
- اصل و کپی کارت پایان خدمت یا معافیت از سربازی برای آقایان.
- پرینت مربوط به سوابق بیمه.
- اگر موجود است، پرینت وازیر حقوق.
- کپی از قرارداد کاری و فیش حقوقی.
- هرگونه مدارک مرتبط با سابقه کار.
مهلت شکایت از کارفرما
در کل، قانون برای شکایت کارگر از کارفرما مهلت مشخصی را تعیین نمی‌کند و زمان‌بندی آن مشمول مرور زمان نخواهد شد.
به عبارت دیگر، کارگر می‌تواند در هر زمانی که بخواهد از کارفرمای خود شکایت کند. اما بهتر است که کارگر هر چه زودتر شکایت خود را ثبت کند تا مانع از دست رفتن اطلاعات و مدارک مربوطه شود. اما باید توجه داشت که در برخی موارد خاص، مهلت‌هایی در نظر گرفته شده است که باید رعایت شوند و اگر کارگر در آن مهلت اقدام نکند، نمی‌تواند حق و حقوق خود را دریافت کند.
این موارد به شرح زیر است:
- مهلت شکایت از کارفرما برای اخراج غیرقانونی ۳۰ روز است.
- مهلت شکایت از کارفرما برای تغییر در شرایط قرارداد کار ۱۵ روز است.
- مهلت شکایت از کارفرما برای پرداخت نکردن حق بیمه، ۱۰ سال است.
- مهلت شکایت از کارفرما برای پرداخت نکردن حقوق، ۵ سال است.
شکایت از کارفرما بدون داشتن قرارداد
شکایت از کارفرما بدون داشتن قرارداد کتبی نیز امکان پذیر است. زیرا قانون قراردادهای شفاهی را هم معتبر شناخته است. اما برای اثبات آن نیاز مدارک مختلفی دارید که عبارتند از:
برای شکایت از کارفرما بدون داشتن قرارداد کتبی، شما می‌توانید از مراحل زیر پیروی کنید:
- ارائه حکم استخدام، تغییر سمت یا ارتقا در شغل، به منظور اثبات رابطه کاری.
- ارائه لیستی از حقوق‌های پرداخت شده و اظهارنامه مالیاتی (در صورت وجود).
- ارائه دفاتر کارگاه و هر مستند مربوط به حضور و غیاب کارگران.
- ارائه فیش حقوقی، گواهی بانکی یا کارت افتتاح حساب که نشان دهد به کارگر حقوق پرداخته شده است.
- ارائه کارت بهداشتی و مدارک مربوط به انجام معاینات پزشکی مرتبط با حرفه مورد نظر.
- ارائه شهادت همکاران یا ارائه استشهاد محلی از سایر همسایه‌های کارگاه، به منظور تایید شرایط کاری و رفتارهای کارفرما.
پس از جمع آوری مدارک و مستندات لازم، بایستی به اداره کار مراجعه کرده و شکایت خود را مطرح نمایید. اداره کار پرونده شما را بررسی کرده و به شکایت شما رسیدگی خواهد کرد.