85 سال عمر با عزت

محسن آزموده در یادداشتی نوشت: نوشتن درباره عزت‌الله فولادوند بسيار دشوار است به خصوص زماني كه بداني او نوشته‎ات را مي‌خواند.

تصحيح مي‎كنم: اصولا وقتي مي‎داني استاد از سر لطف و بزرگواري، زمان مي‌گذارد و متنت را مي‌خواند، نوشتن درباره هر موضوعي بسيار سخت مي‌شود.

شايد باور نكنيد، تا همين‌ جا و براي نگارش اين 65 كلمه، چندين و چند بار متن را از سر تا ته خواندم و هنوز مطمئن نيستم كه دچار لغزشي نشده‎ باشم.

اما بدون تعارف ذره‎اي از اين موضوع ناراحت نيستم. براي كسي كه به نوشتن خطر مي‎كند، چه كار بهتر از اينكه در آنچه مي‎گويد و مي‎نويسد، بارها و بارها دقت كند و همين طور بي‌آزرم هرچه را به ذهنش مي‎آيد، نگويد و ننويسد.

وقتي خواننده استاد فولادوند باشید، كار نويسندگي سخت است

البته مي‎دانم كه اين كار هميشه شدني نيست اما با ممارست و تمرين، قطعا به طبيعت ثانويه انسان بدل خواهد شد. ايدون باد. اما چرا وقتي خواننده استاد فولادوند باشد، كار نويسندگي تا اين اندازه دشوار مي‎شود؟

براي پاسخ لازم نيست از نزديك ايشان را بشناسيد و با او مراوده داشته باشيد. كافي است چند سطر هر يك از آثار پرشمار او را بخوانيد.

صلابت و شيوايي متن رشك‎برانگيز است و خواننده را به تحسين وا مي‏دارد. شيوه نگارش دكتر فولادوند چنان شيرين و استوار است كه خواننده به سادگي تفاوت تاليف و ترجمه را درنمي‎يابد.

با همين قلم قدرتمند است كه چند نسل از فارسي‎زبانان قدم در راه يادگيري فلسفه جديد غربي نهاده‎اند و با فلاسفه بزرگي چون كانت و هگل و مردان انديشه و پديدآورندگان فلسفه معاصر آشنا شده‎اند.

موثق‎ترين و قابل اطمينان‎ترين راه‎هاي آشنايي با انديشه غربي

بدون ترديد همچنان يكي از موثق‎ترين و قابل اطمينان‎ترين راه‎هاي آشنايي با انديشه غربي، پنجره‎هاي زيبا و شفافي است كه دكتر فولادوند گشوده، به ميانجي زباني چنان گويا و روان كه در عين حفظ امانت در انتقال انديشه‌هايي نو و بديع، خواننده را سرگردان سرزمين بيگانه زباني ناآشنا و بيگانه نمي‌كند.

دست يافتن به اين توانايي در زبان‎آوري و قلم ‎زدن، حاصل سال‎ها تمرين و ممارست در عين انس و الفت با آثار استادان بزرگ شعر و ادب پارسي است.

نوشته‎هاي فولادوند بهترين گواه بر شناخت عميق و گسترده او از نوشته‎هاي معماران بزرگ زبان فارسي يعني فردوسي، سعدي و حافظ است. اما گذشته از اين آگاهي ژرف و وسيع، آنچه نزد استاد فولادوند ستودني‏تر است و كار سخن گفتن و نوشتن در محضرش را دشوارتر مي‌كند، اهتمام جدي و بدون تعارفش به فارسي‏نويسي تميز است.

نزديكان و آشنايان به خوبي مي‎دانند كه معمولا در همنشيني‎هاي پربارش با اهل فرهنگ و ادب همواره يكي از اصلي‎ترين مباحث، مساله زبان فارسي است.

دكتر فولادوند به همان ميزان كه خودش در نگارش فارسي وسواس نشان مي‎دهد، نسبت به نوشته‎ها و ترجمه‎هاي جوانان هم حساس است و از بي‎دقتي، شلختگي و عدم رعايت اصول و قواعد نگارشي ناراحت مي‎شود. در محضر او به خوبي مي‎توان اين سنجيده‎گويي و دقت همه حاضران را احساس كرد.

مساله «چگونگي» گفتن و نوشتن است

يعني مساله فقط اين نيست كه «چه» مي‎گويي و مي‎نويسي بلكه «چگونگي» گفتن و نوشتن نيز اهميت دارد. شايد در نگاه نخست اين جدي گرفتن و دقت در شيوه گفتار و نوشتار، ملانقطي‌بازي و مته به خشخاش گذاشتن به نظر برسد اما مساله زماني اهميت پيدا مي‎كند كه به خاطر آوريم.

در روزگار ما خوشبختانه به علل گوناگون، نوشتن و بيان كردن عقايد و احساسات و خواسته‎ها در حوزه عمومي براي همگان ممكن شده است.

البته اصل اين قضيه رخدادي نيكوست و بايد آن را به فال نيك گرفت. مساله حتي اين نيست كه اين نويسندگان هيچ آدابي و ترتيبي نمي‏جويند و هرچه را دل تنگ‌شان مي‌خواهد، به هر شكل و صورتي، مي‎گويند و مي‎نويسند.

وظيفه نظارت بر شيوه نگارش و گويش و دستورالعمل صادر كردن براي «غلط ننويسم» به عهده پاسبانان زبان و اساتيد فرهنگستان و… است.

بحث بر سر خودآگاهي نسبت به شيوه گفتن و نوشتن

بحث بر سر خودآگاهي نسبت به شيوه گفتن و نوشتن است، نوعي اخلاق دروني و اهتمام به خود و آنچه از «من» به عنوان نويسنده يا گوينده برون مي‏تراود.

به ياد داشتن زبان‎ورز و فارسي‎نويسي چون عزت‎الله فولادوند، نويسنده را ناخودآگاه هوشيار مي‎كند كه پهناي كار را از ياد نبرد و با مراعات ادب نويسندگي به خودش و آنچه از او- شايد- براي آيندگان مي‌ماند، توجه بيشتري كند.

حضور فولادوند در روزگار پرهياهوي قلم‎ها و زبان‎هايي آشفته، گنگ و گيج، سخت مغتنم است، استادي كه بي‌مزد و منت، 85 سال عمر با عزت را صرف خدمت به انديشه و زبان مادري خود كرده است. عمرش دراز باد، همراه با سلامتي و شادماني.

منبع: اعتماد