کلاژن یکی از مهم‌ترین پروتئین‌های بدن است که به پوست خاصیت کشسانی و استحکام می‌دهد. اما با افزایش سن و برخی عوامل محیطی، مقدار آن به‌تدریج کاهش می‌یابد. کاهش کلاژن پیامدهایی دارد که ظاهر پوست را دگرگون می‌کند. اما چطور می‌توان فهمید این کاهش از چه زمانی آغاز شده است؟
چرا کلاژن مهم است؟
کلاژن فراوان‌ترین پروتئین بدن انسان است و ۷۵٪ وزن خشک پوست را تشکیل می‌دهد. از حدود ۲۵ سالگی به بعد، بدن سالانه حدود ۱٪ از کلاژن خود را از دست می‌دهد. این کاهش تدریجی، تاثیر چشمگیری بر ظاهر پوست می‌گذارد. با گذشت زمان، سلول‌هایی که وظیفه ساخت کلاژن را دارند، فعالیتشان کمتر می‌شود. از طرفی، عواملی مثل آفتاب، تغذیه نامناسب، استرس و تغییرات هورمونی هم سرعت تخریب کلاژن را افزایش می‌دهند؛ به‌خصوص در زنان، هنگام یائسگی.
نشانه‌های کاهش کلاژن پوست
از حدود ۲۵ سالگی، تغییرات ظاهری ناشی از کاهش کلاژن آرام‌آرام خود را نشان می‌دهند. این نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- پوست خشک‌تر و دهیدراته به نظر می‌رسد
- خطوط صورت و چین‌وچروک‌ها عمیق‌تر می‌شوند
- پوست حجم خود را از دست می‌دهد
- افتادگی و شل‌شدگی پوست بیشتر می‌شود
- خاصیت کشسانی و حالت «برگشت‌پذیری» پوست کاهش می‌یابد
سایر علائم شامل نازک شدن پوست، گودی زیر چشم، تغییر فرم صورت مثل باریک شدن شقیقه‌ها، افزایش سلولیت، شکنندگی ناخن و مو و حتی درد مفاصل و ضعف عضلانی است. کلاژن نقشی حیاتی در بسیاری از عملکردهای بدن دارد.
کلاژن و یائسگی
در دوران یائسگی، کاهش استروژن موجب افت شدیدتری در سطح کلاژن می‌شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که در پنج سال اول یائسگی، تا ۳۰٪ کلاژن کاهش می‌یابد. در سال‌های بعد هم، نرخ کاهش کلاژن تا حدود ۲٪ در سال می‌رسد.
برخی مطالعات نشان داده‌اند که مکمل‌های خوراکی کلاژن می‌توانند به بهبود خاصیت کشسانی و آبرسانی پوست کمک کنند و چین‌وچروک را کاهش دهند. البته هنوز مشخص نیست که این مکمل‌ها دقیقاً در کدام بخش بدن جذب می‌شوند. به همین دلیل نیاز به تحقیقات بیشتر و نظارت دقیق‌تری داریم.
چطور روند کاهش کلاژن را کند کنیم؟
اگرچه نمی‌توان کاملاً جلوی این روند را گرفت، اما با رعایت برخی اصول سبک زندگی سالم می‌توان سرعت آن را کم کرد:
- از عواملی مثل سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض آفتاب پرهیز کنید
- هر روز از کرم ضدآفتاب استفاده کنید
- استراحت کافی داشته باشید و استرس را کاهش دهید
- ورزش منظم داشته باشید
- وزن خود را متعادل نگه دارید
- رژیم غذایی سالم و متنوع شامل تخم‌مرغ، لبنیات، حبوبات، سبزیجات، میوه، غلات کامل، گوشت و ماهی داشته باشید
- از محصولات حاوی ترکیبات تقویت‌کننده کلاژن مانند گلیکوزآمینوگلیکان‌ها، پپتیدها، عصاره کاسیا، هیالورونیک اسید، ویتامین C، و نیاسینامید استفاده کنید
چه چیزی باعث کاهش تولید کلاژن در پوست می‌شود؟
آیا کرم‌های کلاژن واقعاً مؤثرند؟
محصولات موضعی حاوی کلاژن مانند کرم‌ها و ماسک‌ها می‌توانند ظاهر پوست را بهبود دهند، اما به دلیل وزن مولکولی بالا، جذب عمیق در پوست ندارند. این محصولات بیشتر در بهبود سطحی بافت پوست مؤثرند و نمی‌توانند تولید کلاژن در لایه‌های زیرین را تحریک کنند. بنابراین اگر هدف‌تان تقویت واقعی کلاژن است، بهتر است روی رعایت اصول سبک زندگی سالم که پیش‌تر به آنها اشاره شد تمرکز کنید.
