هوش مصنوعی دیپ سیک یا deepseek، در دو روز گذشته تبدیل به یکی از ترندهای گوگل ترند شده است. محتوای اکثر اخبار منعکس شده از تحولات این دو روز، ضربه‌ای سنگینی بود که یک استارتاپ چینی ناشناخته به غول فناوری جهان یعنی انویدیا وارد کرد. سهام این شرکت که یکی از بازیگران اصلی در حوزه هوش مصنوعی و پردازش گرافیکی به شمار می‌رود، به دلیل رقابت غیرمنتظره با یک استارتاپ کوچک چینی دچار افت شدیدی شد. این اتفاق نه‌تنها به‌عنوان زنگ خطری برای شرکت‌های سیلیکون ولی تلقی می‌شود، بلکه نشان‌دهنده تغییر قدرت و رقابت جدی‌تر از سوی چین در عرصه فناوری است.
از طرف دیگر، تنش‌های تجاری میان ایالات متحده و چین همچنان در صدر اخبار قرار دارد. تلاش‌های دولت ترامپ برای اعمال تعرفه‌های تجاری جدید علیه چین به‌منظور حمایت از شرکت‌های آمریکایی، بازتاب‌های متفاوتی داشته است.
در حالی که این اقدامات از سوی برخی به‌عنوان حرکتی محافظه‌کارانه برای کاهش رقابت خارجی دیده می‌شود، بسیاری از کارشناسان اقتصادی و سیاسی معتقدند که این رویکرد بیشتر به ضرر مصرف‌کنندگان آمریکایی خواهد بود. هم‌زمان، فناوری چینی از سطح تولید محصولات ارزان‌قیمت عبور کرده و اکنون در زمینه‌هایی مانند هوش مصنوعی، خودروهای الکتریکی و پردازش‌های پیشرفته، رقبای غربی خود را پشت سر می‌گذارد.
از روزهای ابتدایی قطعی شدن بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، اندیشه تقابل اقتصادی و سیاسی با چین توجه زیادی به خود جلب کرد. ترامپ دقیقا در بدو آغاز به کار خود، پس از مراسم تححلیف ریاست جمهوری، فرامینی صادر کرد که از چنین دغدغه‌ای نشات می‌گرفتند. تلاش‌های دولت ترامپ برای اعمال تعرفه‌های تجاری جدید علیه چین به‌منظور حمایت از شرکت‌های آمریکایی، بازتاب‌های متفاوتی داشته است.
با اینکه ترامپ و تحرکاتش بسیار مورد توجه رسانه‌های قرار می‌گیرد، بمب خبری دو روز گذشته اسم و رسمی کمتر شناخته شده دارد.
در این گزارش به شرح کوتاهی از این اتفاقات می‌پردازیم.
فیتیله پیچ چینی/ چگونه کسب‌وکاری نوپا، پشت غول جاری را به خاک زد؟
چرا ترامپ به‌طور مداوم تهدید به اعمال تعرفه‌های سنگین علیه چین می‌کند؟ پاسخ را باید در نگرانی صاحبان شرکت‌های بزرگ تکنولوژی جست‌وجو کرد. این میلیاردرها که در سایه سیاست‌های حمایت‌گرایانه به دنبال تقویت جایگاه خود در بازار جهانی هستند، به‌وضوح از پیشرفت سریع شرکت‌های چینی بیم دارند.
اما مساله فقط نگرانی اقتصادی نیست. رشد سریع فناوری در چین، به‌ویژه در زمینه‌هایی نظیر هوش مصنوعی، خودروهای الکتریکی و سخت‌افزارهای پیشرفته، باعث شده است که این کشور به‌عنوان رقیبی جدی و حتی تهدیدکننده در برابر سیلیکون ولی ظاهر شود. استارتاپی که اخیراً توجه‌ها را به خود جلب کرد، نشان داد که نوآوری در چین دیگر مختص شرکت‌های بزرگ دولتی یا خصوصی شناخته‌شده نیست. این استارتاپ کوچک، با عرضه محصولی پیشرفته و رقابتی در حوزه‌ای که تا پیش از این در انحصار شرکت‌هایی مانند انویدیا قرار داشت، نه‌تنها بازارهای جهانی را متحول کرد بلکه ارزش سهام این غول آمریکایی را به‌شدت کاهش داد.
چین از تولید محصولات ارزان‌قیمت و کم‌کیفیت فاصله گرفته و وارد مرحله‌ای از رشد شده است که می‌توان آن را یک جهش تکنولوژیک دانست. در این میان، رویکردهای نوآورانه استارتاپ‌های کوچک به‌ویژه در حوزه هوش مصنوعی، نشان می‌دهند که چین در حال تبدیل شدن به قدرتی بی‌رقیب در این زمینه است. به‌عنوان مثال، این استارتاپ نه‌تنها محصولی با فناوری پیشرفته ارائه کرده بلکه به‌خوبی توانسته از مزیت‌های طراحی کاربرمحور و قیمت‌گذاری رقابتی برای ورود به بازارهای جهانی استفاده کند. این موضوع رقابت را برای شرکت‌های بزرگ آمریکایی دشوارتر می‌کند، زیرا مصرف‌کنندگان اکنون به محصولات باکیفیت‌تر و ارزان‌تر از چین دسترسی دارند.
در عین حال، بسیاری از تحلیلگران معتقدند که دلیل اصلی حمایت ترامپ از سیاست‌های تعرفه‌ای، چیزی فراتر از حفاظت از بازارهای داخلی است. این سیاست‌ها، علاوه بر افزایش هزینه‌های تولید و واردات، عملا به ضرر مصرف‌کنندگان آمریکایی تمام می‌شوند، زیرا قیمت نهایی کالاها را افزایش می‌دهند. در مقابل، چین با تمرکز بر سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و تشویق نوآوری در شرکت‌های کوچک، توانسته است فضایی را ایجاد کند که حتی استارتاپ‌های کوچک نیز بتوانند وارد رقابت جهانی شوند.
با این روند دیگر «ساخت چین» مترداف با ارزان بودن یا بی‌کیفیت بودن نخواهد بود!
این استارتاپ با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته و نیروی انسانی متخصص نشان داد که می‌توان با خلاقیت و نوآوری، حتی بازیگران بزرگ این صنعت را تحت فشار قرار داد. جالب اینجاست که موفقیت چنین شرکت‌هایی نه تنها به اقتصاد چین کمک می‌کند بلکه باعث می‌شود اعتماد مصرف‌کنندگان بین‌المللی به فناوری چینی افزایش یابد. اگر این روند ادامه پیدا کند، دیگر نمی‌توان تنها برچسب ساخت چین را مترادف با محصولات ارزان‌قیمت و کم‌کیفیت دانست، بلکه این عبارت به‌عنوان نمادی از نوآوری و رقابت‌پذیری مطرح خواهد شد.
این تغییرات در بازار جهانی نه‌تنها برای آمریکا بلکه برای تمام کشورهای صنعتی یک هشدار جدی است: اگر نتوانند با سرعت نوآوری چین رقابت کنند، به‌زودی در بسیاری از حوزه‌ها، از جمله فناوری‌های پیشرفته، موقعیت خود را از دست خواهند داد.
ما صرفا تماشاچی هستیم
هوش مصنوعی ترند امروزی تکنولوژِ جهان است. ایران از نظر علمی در زمینه هوش مصنوعی رتبه بالایی دارد و ایرانی‌ها در علم‌آوری آن‌طور که آمار نشان دادند جایگاه خوبی در جهان دارند. بدون نیاز به ارجاع رسمی، جایگاه ایران در سرمایه‌گذاری و بخش اجرایی یا کاربردی‌سازی هوش مصنوعی در امور کشور اصلا خوب نیست. در حالی که کشور با مشکلات دیگری مانند تورم مقابله می‌کند، کشورهای همسایه سرمایه‌گذاری‌های کلانی در این حوزه کرده‌اند.
اگر از خاورمیانه عبور کنیم و در نمایی دورتر جهان را در نظر آوریم، دو کشور چین و ایالات متحده آمریکا، بر سر آینده با یکدیگر رقابت می‌کند. در این میان آیا ما صرفا تماشاچی هستیم؟ پاسخ اینجا به دست نخواهد آمد. هوش مصنوعی همین الان شاید در بسیاری از امور روزمره در کشور خودمان توسط استارتاپ‌ها استفاده شود تا سرویس‌دهی به کاربران تسریع و ترفیع یابد. با این حال، توجه نداشتن به این حوزه می‌تواند بسیار مشکل‌ساز باشد.
