رتینول یکی از شناخته‌شده‌ترین ترکیبات مراقبت از پوست است. این ماده موضعی در اشکال مختلف ازجمله کرم یا سرم استفاده می‌شود و هم در درمان آکنه مؤثر است و هم به کاهش چین‌وچروک و جوان‌سازی پوست کمک می‌کند.
رتینول چیست؟
رتینول یکی از مشتقات ویتامین A است که به‌صورت موضعی برای بهبود وضعیت پوست به کار می‌رود. این ترکیب با افزایش نوسازی سلول‌ها، تحریک تولید کلاژن و کاهش تجمع رنگ‌دانه‌ها به درمان آکنه، چین‌وچروک و لکه‌های پوستی کمک می‌کند. از رایج‌ترین مواد مراقبت پوست به‌شمار می‌رود و در اشکال مختلفی وجود دارد، از جمله:
- کرم
- ژل
- لوسیون
- پماد
- سرم
۵ نشانه پنهان کاهش کلاژن در پوست؛ چطور روند پیری پوست را کند کنیم؟
چگونه عمل می‌کند؟
با نفوذ به لایه میانی پوست (درمیس)، رتینول به خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد کمک کرده و تولید الاستین و کلاژن را افزایش می‌دهد. این فرآیند با پُر و حجیم‌کردن پوست، به کاهش چین‌وچروک‌های ریز و کوچک‌کردن منافذ پوست منجر می‌شود.
علاوه بر این، این ترکیب خاصیت لایه‌برداری ملایمی دارد که به یکنواخت‌شدن بافت و رنگ پوست کمک می‌کند.
به‌طور کلی، مطالعات نشان داده که رتینول می‌تواند ضخامت و کشسانی پوست را بیشتر کرده و تولید ملانین و التهاب پوست را کاهش دهد.
فواید برای پوست
رتینول با بازسازی سلول‌های پوست و تحریک تولید کلاژن، به بهبود بافت و ظاهر پوست کمک می‌کند و فواید زیر را دارد:
- خنثی کردن رادیکال‌های آزاد: رتینول با کاهش آسیب ناشی از عوامل محیطی، روند پیری پوست را کند می‌کند.
- افزایش تولید کلاژن و الاستین: این امر باعث افزایش ضخامت و انعطاف‌پذیری پوست و در نتیجه کاهش خطوط ظریف می‌شود.
- لایه‌برداری ملایم: این ترکیب به آرامی سلول‌های مرده پوست را حذف کرده و باعث بهبود بافت و شفافیت پوست می‌شود.
- ضد التهابی: با کاهش التهاب پوست، می‌تواند به بهبود شرایط پوستی خاص کمک کند.
چطور از ویتامین C به‌درستی استفاده کنیم تا پوستی شفاف داشته باشیم؟
موارد مصرف رتینول چیست؟
این ماده یکی از کارآمدترین ترکیبات در درمان و بهبود مشکلات پوستی زیر است:
۱. آکنه و جوش
رتینول با جلوگیری از مسدود شدن منافذ پوستی، از ایجاد آکنه پیشگیری می‌کند. در ماه‌های اول مصرف، ممکن است پوست دچار جوش‌های بیشتری شود که مرتبط با پاکسازی عمیق‌تراست، اما ادامه مصرف در بیشتر مواقع منجر به شفاف‌تر شدن پوست می‌شود.
۲. اسکار و جای آکنه
با کاهش التهاب و تورم پوست پس از جوش‌زدن، رتینول به کمرنگ شدن لکه‌های ناشی از آکنه کمک می‌کند. البته رتینول برای اسکارهای عمقی یا برجسته مؤثرتر است و تمام آنها را برطرف نمی‌کند.
۳. لکه‌های پوستی (هایپرپیگمنتیشن)
این ترکیب می‌تواند به روشن شدن لکه‌های قهوه‌ای ناشی از آفتاب (لکه‌های پیری یا ملاسما) کمک کند، هرچند نتیجه آن اغلب پس از چند ماه استفاده نمایان می‌شود و ممکن است پوست را تحریک کند.
۴. منافذ باز
با افزایش نوسازی سلولی و ضخیم‌تر کردن لایه خارجی پوست، رتینول باعث کوچکتر به‌نظر رسیدن منافذ باز می‌شود.
۵. ملاسما
ملاسما به‌طور معمول در اثر تغییرات هورمونی و نور آفتاب ایجاد می‌شود. افراد غیر باردار با رتینوئیدهایی مانند ترتینوئین می‌توانند به تدریج لکه‌ها را کمرنگ کنند.
۶. پسوریازیس
مصرف موضعی رتینول، سرعت رشد سلول‌های جدید پوستی را کاهش داده و التهاب را کم می‌کند که ممکن است به بهبود علائم پسوریازیس کمک نماید. به‌دلیل حساسیت احتمالی، اغلب از رتینول همراه با کورتیکواستروئیدهای موضعی استفاده می‌شود.
۷. ترک‌های پوستی
رتینول می‌تواند موجب کمرنگ‌تر شدن ترک‌های صورتی یا قرمز ناشی از بارداری یا تغییر وزن شود، اگرچه در دوران بارداری یا شیردهی باید با نظر پزشک مصرف شود.
۸. چین‌وچروک و افتادگی پوست
رتینوئیدهای قوی مثل ترتینوئین و تازاروتن به کاهش خطوط و چین‌های ریز با کند کردن تجزیه کلاژن کمک می‌کنند. نتایج پس از چند ماه استفاده مستمر به‌طور کامل مشخص خواهد شد.
۶ ترکیب اشتباه محصولات پوستی که باعث آسیب به پوست می‌شوند
رتینول را چگونه استفاده کنیم؟
برای به حداقل رساندن عوارض جانبی، توصیه می‌شود مصرف این ماده را به‌آرامی آغاز کنید. نحوه مصرف رتینول به‌طور کلی عبارت است از:
- تست حساسیت: ابتدا مقدار کمی از محصول حاوی رتینول را روی ناحیه‌ای کوچک از پوست تست کنید. در صورتی که پس از چند روز پوست تحریک نشده بود، مصرف را ادامه دهید.
- پاکسازی پوست: صورت را با یک شوینده ملایم بشویید و آرام خشک کنید.
- استفاده از رتینول: مقدار کمی (حدود اندازه‌ی یک نخود) از کرم یا سرم حاوی رتینول را به آرامی روی پوست پخش کنید. مراقب باشید محصول وارد دهان، بینی و چشم‌ها نشود.
- فاصله زمانی: در هفته‌های اول مصرف، بهتر است هر دو روز یک‌بار این ماده را شب‌ها استفاده کنید تا پوست به تدریج به آن عادت کند.
- مرطوب‌سازی: پس از جذب رتینول، از یک کرم مرطوب‌کننده سبک و غیرکومدوژنیک استفاده کنید.
- استفاده از ضدآفتاب: چون این ماده پوست را نسبت به نور آفتاب حساس‌تر می‌کند، حتماً هر روز (به‌خصوص در روزهای مصرف) از کرم ضدآفتاب با SPF بالا استفاده نمایید و از قرار گرفتن طولانی در معرض آفتاب خودداری کنید.
با گذشت زمان، می‌توانید به تدریج دفعات استفاده را افزایش دهید. برای کاهش قرمزی و التهاب، برخی افراد توصیه می‌کنند ۳۰ دقیقه پس از شستن صورت از رتینول استفاده کنید.
عوارض جانبی و نکات احتیاطی
به‌طور معمول عوارض جانبی رتینول موقتی و قابل کنترل هستند. شایع‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- خشکی و پوسته‌ریزی پوست
- قرمزی
- خارش و سوزش خفیف
این عوارض در بیشتر مواقع با ادامه مصرف و عادت پوست به ترکیب، کاهش می‌یابند. برای مدیریت عوارض می‌توانید:
- از یک محصول با غلظت پایین شروع کنید و به تدریج محصول قوی‌تر استفاده کنید.
- مصرف را به شب‌های متناوب محدود کرده و به مرور دفعات را افزایش دهید.
- تنها یک محصول حاوی رتینول را در هر بار استفاده کنید تا از خشکی بیش از حد جلوگیری شو.
- اگر پوست‌تان بسیار خشک یا ملتهب است، مصرف را به‌طور موقت متوقف کنید.
- هر روز از ضدآفتاب استفاده کنید و حتی در روزهای ابری هم از کرم ضدآفتاب بهره ببرید.
احتیاط: زنان باردار به‌طور معمول نباید رتینول مصرف کنند، زیرا ویتامین A موضعی ممکن است مقدار اندکی جذب خون شود و خطراتی برای جنین داشته باشد. در دوران شیردهی نیز بهتر است قبل از مصرف، با پزشک مشورت نمایید. همچنین اگر بیماری‌هایی مانند اگزما یا روزاسه فعال دارید، این ترکیب ممکن است تحریک پوست را تشدید کند و بهتر است با نظر پزشک مصرف شود.
صبوری، رمز اثربخشی
با افزایش سن، تغییر در ظاهر پوست امری طبیعی است. اگر از ظاهر یا حس پوست خود رضایت ندارید، درمان‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانند به بهبود آن کمک کنند. رتینول یکی از این گزینه‌هاست که با گذشت زمان، می‌تواند پوست را شفاف‌تر و پُرتر نشان دهد. برای دیدن نتایج، باید چند هفته صبور بود و ممکن است در ابتدا پوست کمی بدتر به‌نظر برسد. بهتر است با مقدار کم شروع کنید و به‌تدریج مصرف آن را افزایش دهید.
سوالات متداول
آیا رتینول برای همه انواع پوست مناسب است؟
خیر، پوست‌های حساس یا دارای اگزما ممکن است به آن واکنش نشان دهند.
چقدر طول می‌کشد تا رتینول اثر کند؟
معمولاً بین ۶ تا ۱۲ هفته زمان لازم است تا نتایج اولیه دیده شود.
آیا می‌توان رتینول را هر شب استفاده کرد؟
در ابتدا بهتر است یک شب در میان استفاده شود تا پوست عادت کند.
آیا می‌توان از مرطوب‌کننده بعد از رتینول استفاده کرد؟
بله، استفاده از مرطوب‌کننده پس از این ترکیب توصیه می‌شود.
آیا در دوران بارداری می‌توان از رتینول استفاده کرد؟
خیر، در دوران بارداری نباید مصرف شود.
آیا رتینول باعث لایه‌برداری پوست می‌شود؟
بله، این ترکیب به‌طور طبیعی پوست را لایه‌برداری می‌کند و ممکن است پوسته‌ریزی ایجاد شود.
بهترین زمان مصرف رتینول چه ساعتی از روز است؟
شب‌ها، پیش از خواب، بهترین زمان برای استفاده از رتینول است.
آیا رتینول ضدآفتاب لازم دارد؟
بله، استفاده روزانه از ضدآفتاب هنگام مصرف رتینول ضروری است.
