تولید موشک‌های ضد زره برای استفاده توسط نیرو‌های مختلف از پایان دوره دفاع مقدس تا به امروز جزء اولویت‌های اصلی صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران بوده و شاید بتوان گفت این بخش دارای یکی از بیشترین تنوع محصولات در بین تمام شاخه‌های تولیدی دفاعی کشور است. کمبود ذخایر کافی از موشک‌های هدایت شونده ضد زره در دوران جنگ ۸ ساله با رژیم بعث عراق، دلیل اصلی این سرمایه گذاری سنگین بود که امروز نیز شاهد به ثمر نشستن و عملیاتی شدن نتایج آن هستیم.
به گزارش ایسنا، پس از پایان جنگ پروژه‌هایی مانند توفان برای مهندسی معکوس موشک ضد زره تاو در کشور انجام و طیف گسترده‌ای از محصولات از این خانواده موشکی بر اساس آن تولید شدند. طراحی و ساخت نمونه‌هایی بر اساس موشک‌های ضد زره کنکورس و کورنت روسی نیز از دیگر حرکات مهم در حدود ۳ دهه اخیر بعد از پایان جنگ در حوزه افزایش توان ضد زره کشور بوده است.
اما اکثر این موشک‌ها در کلاس تسلیحات ضد زرهی هستند که در جریان استفاده از آنها، هدف باید توسط کاربر دیده شده و از لحظه شلیک تا لحظه برخورد نیز بایستی، کنترل موشک باید در اختیار کاربر باشد یعنی عملا در پشت قبضه پرتابگر قرار بگیرد که این مسئله باعث می‌شود در فضای جدید جنگ‌ها در قرن جدید با توسعه انواع سیستم‌های حسگر هشدار دهنده و افزایش استفاده از انواع پهپاد‌ها بحث امکان کشف محل پرتاب و حمله به آن بسیار آسان‌تر شود. اینجاست که نیاز به یک تغییر حس می‌شود.
این تغییر به شکل موشک‌های ضد زره با دو قابلیت شلیک کن – فراموش کن و همچنین حمله از بالا در حوزه ضد زره ایجاد شده و در سال‌های ابتدای قرن جدید میلادی دو سیستم ضد زره جاولین و اسپایک ساخت ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی از معدود سیستم‌های ضد زره قابل حمل توسط نفرات بودند که از این توانایی‌ها برخوردار بودند، اما در سال‌های بعد، این انحصار توسط برخی صنایع نظامی کشور‌ها از جمله نیرو‌های مسلح و وزارت دفاع کشورمان شکسته شد.
“الماس” چگونه متولد شد؟
در جریان یکی از مراسمات تحویل انبوه پهپاد‌ها به ارتش در فروردین ۱۳۹۹، فیلم شلیک یک سلاح جدید و متفاوت از یکی از پرنده‌های تحویل شده به نام ابابیل‌ــ۳ منتشر شد که نشان می‌داد این سلاح، یک موشک هواپرتاب دارای بال‌های بازشونده از داخل بدنه به سبک موشک‌های ضد زره تاو است. دقت در شکل طراحی این موشک و فیلم پرواز و برخورد آن به هدف نشان می‌داد که یک سلاح جدید و پیشرفته به فهرست تسلیحات هواپرتاب پهپاد‌های سبک ایرانی افزوده شده است. این موشک که ظاهرا از جستجوگر تصویری حرارتی به عنوان سامانه هدایت خود بهره می‌برد شباهت‌هایی به یکی از نمونه‌های موشک ضد زره مشهور در دنیا به نام اسپایک داشت.
خانواده موشک‌های اسپایک ساخت رژیم صهیونیستی دارای انواع مختلفی هستند که قابلیت نفوذ تا بیش از ۱۰۰۰ میلیمتر، هدایت به کمک فیبر نوری، امکان حمله از بالا، قابلیت “شلیک کن ــ فراموش کن” و گستره وسیعی از برد در نمونه‌های مختلف آنها وجود دارد، اما در ادامه خواهید دید که محصول تولید شده در کشورمان، تا چه حد از این نوع مشهور در دنیا، پیشرفته‌تر و دارای کاربری‌های متنوع‌تر است.
موشک الماس توانایی بارگذاری و پرتاب از روی انواع پهپاد‌ها، بالگرد‌ها و همچنین خودرو‌ها را داشته و می‌تواند توسط نفرات نیز حمل و پرتاب شود. تا به امروز تقریبا ۴ مدل از موشک الماس به صورت رسمی رونمایی شده است.
موشک الماس ۱:
موشک الماس ۱ با استفاده از جستجوگر تصویری و فیبر نوری ضد اهداف زرهی، استحکامات و نفرات بکار گرفته می‌شود. برد حداقلی و حداکثری آن ۲۰۰ متر تا ۴ کیلومتر، نوع هدایت آن دو نقطه‌ای و سر جنگی آن از نوع خرج گود- ترموباریک و ضد استحکامات است و می‌تواند به صورت زمین پایه، پهپادپایه و بالگردپایه شلیک شود.
موشک الماس ۲:
این موشک نسل جدیدتر موشک الماس ۱ بوده و دارای برد ۷ کیلومتر است. این موشک جهت افزایش توان رزمی عملیاتی نیرو‌های مسلح برای مقابله با اهدافی که در عمق جبهه دشمن قرار گرفته و در تیررس مستقیم نیستند طراحی و ساخته شده است. موشک الماس ۲ قابلیت پرتاب زمین پایه، پهپادپایه و بالگرد پایه (از بالگرد کبرا) را دارد.
موشک الماس ۳:
این موشک نسل جدیدی از موشک‌های ضدزره است که با استفاده از جستجوگر تصویری و فیبر نوری، ضد اهداف زرهی به کار گرفته می‌شود. قابلیت قفل بعد از شلیک، از ویژگی‌های این سلاح است و تسلیح و شلیک موفق آن از روی پهپاد و بالگرد کبرا انجام شده است. موشک الماس ۳ می‌تواند به صورت زمین پایه، پهپاد پایه و بالگردپایه شلیک شود و بردی در حدود ۱۰ کیلومتر دارد. این موشک دارای هدایت دو نقطه‌ای و سرجنگی خرج گود- ضد استحکانات و ترموباریک است.
چون الماس صرفا از فیبر نوری جهت ارسال تصویر دوربین دماغه خود به نمایشگر کاربر بهره می‌برد تا اپراتور متوجه شود موشک در لحظات آخر به کدام هدف برخورد خواهد کرد، لذا نیازی به ادامه حضور میدانی کاربر نداشته و در عین حال، تصاویر بسیار باکیفیتی به اپراتور خود ارائه می‌دهد. ضمن آنکه با تجهیز نسل جدید خانواده پهپاد‌های مهاجر یعنی مهاجر ۱۰ به نسل جدید موشک الماس، می‌توان انتظار داشت به زودی سایر پهپاد‌های ایرانی نیز بتوانند این موشک را حمل کنند و برد انهدام اهداف خود را خارج از محدوده حملات سامانه‌های پدافندی مرسوم، قرار دهند.
موشک بدر:
در اواخر سال ۱۴۰۳ و در جریان رزمایش نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، شاهد آزمایش موشکی ضد زره با نام ” بدر ” بودیم. موشکی که از نظر ظاهری شباهت زیادی به خانواده الماس و ایضا سری اسپایک دارد. برد این موشک بین ۲۰۰ الی ۲۰۰۰ متر، توان نفوذ در ۶۰۰ میلی متر فولاد زرهی و قابلیت شلیک کن – فراموش کن را دارد و قرار شده است به عنوان جایگزین راکت انداز‌های ضد زره سری RPG ۷ وارد خدمت شود.
آیا اولین اسپایک انلوس ایرانی رونمایی شد؟
پیش از پایان سال ۱۴۰۳، وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح به همراه جمعی از پرسنل این نیرو به دیدار فرماندهی معظم کل قوا رفتند. در جریان این دیدار و قبل از سخنرانی رهبر انقلاب، نمایشگاهی از دستاورد‌های وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح برپا شده بود که مورد بازدید ایشان قرار گرفت. رسانه ملی تصاویر کوتاهی از این نمایشگاه و بازدید رهبری را منتشر کرد.
در جریان این بازدید برای لحظاتی تصاویری از یک ماکت و نمونه موشک ضد زره از سری الماس دیده شد که بسیاری از علاقه‌مندان آن را الماس ۴ معرفی کردند. مدل جدید الماس یعنی الماس ۴ دارای باله “ایکس شکل” بسیار بزرگ است و طراحی ظاهری آن یادآور موشک ضد زره سری اسپایک انلوس است. این باله‌های بزرگ در حقیقت مهم‌ترین وجه شباهت بین موشک جدید ایرانی نمونه اسپایک انلوس است.
واژه انلوس در حقیقت مخفف عبارت Non Line of Sight است که مربوط به درگیری با اهداف خارج از میدان دید در فواصل بالا است. موشک‌های اسپایک انلوس در برد‌های مختلف در دو نسل و برای پرتاب از پلتفرم‌های مختلف توسعه پیدا کردند و برد آنها می‌توان از بیش از ۲۰ کیلومتر تا حدود ۵۰ کیلومتر باشد. در حال حاضر به صورت دقیق مشخصات این موشک منتشر نشده ولی از نظر ظاهری با توجه به بحث شباهت طراحی بین این موشک و اسپایک می‌توان تخمین زد که با موشکی با برد حداقل ۲۰ کیلومتر رو برو هستیم. هرچند مقایسه نمونه‌های قبلی الماس با محصولات ساخته شده توسط رژیم صهیونیستی نشان می‌دهد ویژگی‌های کمی و کیفی محصول ایرانی کاملا متمایز و بالاتر است که در بالا، به بخشی از آنها اشاره شد.
این برد، سامانه‌های هوایی یا زمینی حامل این موشک را در فاصله‌ای بیرون از برد درگیری بسیاری از سامانه‌های پدافندی کوتاه برد یا تهاجمی شناخته شده قرار می‌دهد و به نیرو‌های تاکتیکی یک قابلیت بسیار عالی برای درگیری دورایستا اعطاء می‌کند. با این اوصاف به نظر میرسد صنایع دفاعی کشورمان چرخه کاملی را بر اساس سری موشک‌های الماس بومی سازی کرده و جایگاه یگان ضد زره نیرو‌های مسلح کشور ما امروز مشخصا حتی بالاتر از استاندارد‌های جهانی قرار گرفته است.
نگاهی به فهرست بالا نشان می‌دهد باید مجموعه‌ای از تکنولوژی‌ها و فناوری‌های ویژه در اختیار صنایع دفاعی یک کشور باشد تا بتواند خانواده‌ای از این سلاح‌ها را طراحی و تولید کند که خوشبختانه اکنون در جمهوری اسلامی ایران به ثمر نشسته و کشورمان را جزو حدودا ۱۰ کشور دارنده این سلاح موثر و مدرن قرار دهد. در عین حال، مجهز شدن پهپاد‌های ایرانی به این سلاح، حائز اهمیت ویژه‌ای است که دایره مذکور را کوچکتر و دارندگان و سازندگان چنین سلاحی را محدودتر می‌سازد تا خانواده “الماس” گزینه‌ای با توانایی‌های بیشتر برای شرایط و نیرو‌های ویژه باشد.
نصب نسل سوم موشک الماس روی پهپاد مهاجر ۱۰
ضمن آنکه در سال‌های اخیر برخی نیرو‌های فرامنطقه‌ای خصوصا توسط نیروی دریایی آمریکا، تعدادی شناور‌های سبک، سریع و مسلح را در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز به حرکت درآورده‌اند که مشخصا هزینه کردن تسلیحاتی مثل موشک‌های کروز یا بالستیک ضد کشتی سنگین برای این اهداف فاقد توجیه اقتصادی و منطق رزمی است، اما موشک‌های بسیار دقیق الماس یک گزینه ارزانتر در حوزه نبرد‌های دریایی و یک پاسخ خوب به افزایش سطح تهدیدات سبک دریایی در اطراف مرز‌ها به حساب می‌آید.
